DILI, 02 janeiru 2020–Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, hato’o kondolénsia no solidariedade ba família eroina Albina Marçal Freitas “Bia Shana Falu”.
Xefe Kaza Sivíl Prezidénsia Repúblika, Francisco Vasconcelos, lori Prezidente Repúblika nia naran marka prezensa iha serimónia Fúnebre Saudoza Albina Marçal Freitas “Bia Shana Falu” iha Jardim dos Herois Metinaro, Dili, kinta ne’e, hodi hato’o kondolénsia no solidariedade husi Prezidente Repúblika.
Albina Freitas moris iha Bauro, Lospalos no moris husi aman Marçal Freitas no inan Julieta Freitas. Iha fevereiru 1975, Albina reziste hamutuk ho nia maun alin tomak na’in-8 no ho inan no aman iha ai-laran hasoru okupasaun Indonézia.
Lee mós: Parlamentu Fó Omenajen Ikus ba Saudoza Deputada Albina
Iha zona libertada, Albina sai nu’udar membru Organização Popular da Juventude Timor (OPJT) no Organização Popular da Mulher Timor (OPMT) iha Zona Morteiru, Setór Ponta Leste.
Hafoin Zona Libertada rahun, Albina Freitas halo kontaktu ho populasaun iha vila atu re-estabelese ligasaun filafali ho luta armada.
Liutiha Konferénsia Reorganizasaun Nasionál iha 1981, Albina Freitas sai nu’udar Asistente Polítiku iha Rejiaun Funu Sei Nafatin. Saudoza nia maun, Adelino Freitas “Harin Nere” nu’udar membru Comité Central FRETILIN segunda jerasaun no nia bin Benedita Freitas “Dirce Bety” nu’udar Adjunta Polítika.
Albina Freitas kaben ho Komandante FALINTIL, Miguel Pereira “Fallu Txay”, iha ai-laran iha 1982. Fuan husi kazamentu iha ai-laran hetan oan na’in-rua: Adriano Freitas Solano Perreira no Miguel Freitas Fernandes Perreira.
Komandante Miguel Perreira mate iha kombate iha jullu 1985. Iha dezembru 1985, Albina Freitas halo tuir nia kaben nia lia-menon katak bainhira nia mate tenke lori nia oan sira ba hela iha vila.
Nu’udar Komandante boot FALINTIL nia feen-kaben, Albina Freitas hetan kastigu no torturasaun oin-oin. Maibé ne’e la hamate ninia hakarak atu kontinua luta ba ukun rasik an.
Maski iha kontrolu militár Indonézia nia okos, Albina Freitas fó apoiu nafatin ba luta armada. Albina Freitas hamutuk ho nia maluk sira uluk iha ai-laran, Natália Purificação hahú uza igreja nu’udar espasu ba organizasaun klandestina ninian. Ho nia partisipasaun ativa iha klandestina, Albina Freitas nomeadu nu’udar Sekretária Organizaçao da Mulher Timor (OMT) ba Rejiaun 1.
Hafoin ukun rasik an, Albina Freitas kontinua sai ativista hodi promove emansipasaun feto. Albina harii ninia organizasaun rasik ho naran Luzeiro hodi kontra violénsia ba feto no labarik. Organizasaun ne’e sei moris to’o ohin loron.
Albina Freitas eleitu datoluk tutuir malu nu’udar deputada Parlamentu Nasionál husi Lejizlatura III, IV no V.
Iha 2006, Estadu kondekora saudoza ho ordem Nicolau Lobato no hetan dezmobilizasaun iha 2013.
Haree ba nia kontribuisaun iha luta hasoru okupasaun Indonézia, Prezidente Repúblika hasai Dekretu númeru 64/2019, 31 dezembru, hodi hetan onra fúnebre no hakoi iha Jardim dos Herois da Pátria, Metinaro.
Jornalista: Julia Chatarina
Editór: Xisto Freitas