iklan

EKONOMIA, HEADLINE

MTA implementa Programa Eskola Matak iha EBF CREI Bemori 

MTA implementa Programa Eskola Matak iha EBF CREI Bemori 

MTA implementa Programa Eskola Matak iha EBF CREI Bemori. Foto/Arminda Fonseca

DILI, 05 Novembru 2025 (TATOLI)-Ministériu Turizmu no Ambiente (MTA) implementa Programa Eskola Matak (Escola Verde) iha Eskola Bázika Filiál (EBF) Sentru Rekursu Edukasaun Inkluziva (CREI, iha portugés), Bemori, Dili.

Programa Eskola Matak ne’e implementa husi Grupu Movimentu Joven Hadi’a Ambiente (MJHA) ne’ebé finansia husi Ministériu Turizmu no Ambiente, liuhusi Sentru Edukasaun no Informasaun Ambientál (SEIA).

Diretór-Jerál Ambiente, Domingos Mesquita, hateten objetivu husi Eskola Matak ida-ne’e mak atu lori estudante no profesór sira hakbesik an ba natureza. “Natureza ne’e importante tebes ba ita-nia moris, tanba bainhira rai-manas ita buka mahon ka ai-hun, entaun programa ida-ne’e hanesan sensibilizasaun ba estudante sira atu apreende natureza. Natureza ne’e parte importante ida fó hela moris ba ita”, Domingos Mesquita hateten iha EBF CREI, iha Bemori, ohin.

MTA implementa Programa Eskola Matak iha EBF CREI Bemori. Foto/Arminda Fonseca

Nia esplika katak programa ne’e implementa kedas dezde 2022, inklui mós Suku Matak to’o agora. Tinan ne’e, MTA implementa iha eskola haat iha Dili no eskola barak mak husu atu implementa, maibé bee mak laiha.

“Orsamentu ne’ebé ita utiliza ba Programa Eskola Matak no Suku Matak ne’e maihusi orsamentu transferénsia públika hamutuk rihun $35. Programa ne’e ita kontinua iha tinan oin, tanba Eskola Matak maka livru natureza ne’ebé hatutan ita-nia aprendizajen ho moris”, nia dehan.

Iha biban ne’e, nia parte apela ba responsavel eskola no estudante sira atu kuidadu jardín eskola matak ne’e hodi buras nafatin, tanba fasilita kedas ho bee.

Diretora SEIA, Elisa Luisa Santa Pereira, hateten apoiu ne’ebé SEIA nian iha Programa Eskola Matak ne’e mak kria jardín iha eskola, inklui fura bee ba eskola referida, tanba tinan barak la asesu ba bee.

“Ha’u orgullu tebes ba joven sira husi grupu MJHA, tanba bele konstrui ona Eskola Matak ida-ne’e. Imi-nia esforsu ne’e hatudu duni responsabilidade nu’udar foinsa’e, mantein tanba imi mak autór no motór ba dezenvolvimentu, nune’e lori sustentabilidade ba nasaun ne’e”, nia ekoraja.

Koordenadora EBF CREI Has-Laran, Verónica Soares Biasa, agradese ba MTA tanba fura ona bee ba eskola ne’e rasik no estabelese mós jardín matak.

“Tinan barak ami laiha bee-moos, no durante ne’e ami buka bee sempre husu ba viziñu sira, maibé ami tenke enxe pulsa mak ami foin simu, la’e ami sosa rasik bee. Maibé, agora bee iha ona, ami garante katak jardín ne’ebé harii ona iha ami-nia eskola sei la mate”, nia garante.

Tuir nia, Programa Eskola Matak ne’e importante tebes tanba ai-horis ne’ebé kuda sei fó mahon no oksijéniu di’ak ba estudante sira. “Ami-nia eskola ne’e inkluziva, maibé estudante ladún barak iha de’it 33, husi númeru ne’e 10-resin mak defisiénsia, ho totál profesór na’in-haat, no saladeaula mós haat. Iha ne’e ami mós hanoin estudante defisiénsia sira ne’e ho modelu hahú husi jestu no seluk tan, tanba estudante defisiénsia ne’e mai tipu oioin”, dehan.

Reprezentante Serbisu Edukasaun Munisipál, Rui de Araújo, hateten nia parte antes ne’e vizita dalabarak ona eskola referida, maibé difikuldade boot eskola hasoru mak bee-moos, maibé agora sira asesu ona bee-moos.

“Ita hotu hatene bee sai importante ba ema-nia moris. Husi bee mak bele haburas buat hotu. Nune’e, Programa Eskola Matak ne’ebé implementa iha eskola ne’e ba oin matak nafatin tanba bee iha ona”, nia salienta.

Tipu ai-funan no ai-horis sira ne’ebé kuda mak hanesan pucuk merah, lili paris, vinca major, japonikus, buah biasa, snake plan, zamioculcas, prim vera ka bargainvillea, ai-hali, nanas kerang, no talas mekar.

Jornalista: Arminda Fonseca 

Editora: Maria Auxiliadora

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!