iklan

HEADLINE, POLÍTIKA

Parlamentu aprova adezaun Timor-Leste ba akordu ASEAN kona-ba Jestaun Dezastre

Parlamentu aprova adezaun Timor-Leste ba akordu ASEAN kona-ba Jestaun Dezastre

Parlamentu Nasionál (PN), liuhusi reuniaun plenária, tersa ne’e,  aprova projetu-lei númeru 7/VI(1a) kona-ba Presidénsia no Protokolu Estadu iha faze jeneralidade, Imajen/Tatoli

DILI, 29 Setembru 2025 (TATOLI)- Parlamentu Nasionál (PN) aprova adezaun Timor-Leste ba Akordu Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN, sigla inglés) kona-ba Jestaun no Dezastre no Reposta ba Emerjénsia.

Proposta rezolusaun númeru 21/VI/2a ne’e deputadu sira aprova ho votu a favór 54 kontra no abstensaun 0.

“Ne’ebé votasaun englobou [proposta rezolusaun pasa]”, Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Fernanda Lay, fó sai iha sala plenária, ohin.

Akordu ASEAN kona-ba Jestaun Dezastre no Resposta Emerjénsia adotadu iha Vientiane iha 26 Jullu 2005, konstitui prinsipál instrumentu jurídiku vinkulativu ASEAN iha domíniu protesaun sívil no jestaun risku dezastre, promove kooperasaun rejionál iha matéria prevensaun, preparasaun, resposta no rekuperasaun.

Konsidera akordu ne’e dispoin kona-ba kriasaun kuadru rejionál abranjente ba kooperasaun iha matéria jestaun dezastre, prevee mekanizmu ba prevensaun, preparasaun, resposta no rekuperasaun koordenada, no estabelese, entre elementu sira seluk.

No dezignasaun pontu fokál nasionál, reforsu kapasidade téknika no operasionál, partilla informasaun entre Estadu parte, fasilitasaun asisténsia umanitária no integrasaun redusaun risku dezastre iha polítika dezenvolvimentu sustentavel.

Konsidera akordu ne’e estabelese hanesan Sentru Koordenasaun Asisténsia Umanitária ASEAN ho sede iha Jakarta, hanesan estrutura permanente apoiu resposta rejionál emerjénsia.

Ho prezente ne’e iha Siméira ASEAN da-46 realiza iha Malázia iha Maiu 2025 líder sira deside admite formalmente Timor-Leste hanesan membru da-11 ASEAN sei ofisializadu iha Siméira ASEAN da-47 iha Malázia iha loron 26 fulan-Outubru tinan ne’e.

Akordu Kriasaun Sentru Koordenasaun

PN aprova mós proposta rezolusaun númeru 23/VI/2a adezaun país nian ba Akordu kona-ba Kriasaun Sentru Koordenasaun ASEAN ba Asisténsia Umanitária iha Jestaun Asidente.

Akordu ne’e adota iha Bali, Indonézia, 17 Novembru 2011, implementa tuir artigu 20 Akordu ASEAN kona-ba Jestaun Dezastre no Resposta Emerjénsia, kria estrutura permanente apoiu koordenasaun reposta rejionál dezastre no emerjénsia umanitária.

Sentru ne’e ho objetivu fasilita kooperasaun entre Estadu membru ASEAN iha matéria asisténsia umanitária, jestaun risku, partilla informasaun no dezenvolvimentu kapasidade téknika, kontribui ba reziliénsia rejional no orijen umana.

Tuir relatóriu no pareser Komisaun B ba Asuntu Negósiu Estranjeiru, Defeza no Seguransa, adezaun ba matéria rua ne’e juridikamente adekuadu no politikamente konveniente, fortalese kooperasaun rejionál no kapasidade nasionál prevensaun, preprasaun, resposta no rekuperasaun hasoru dezastre.

Nune’e Komisaun nia pareser favoravel ba aprovasaun adezaun país nian ba akordu ne’e.

Tuir Konstituisaun artigu 95 alíena f) iha númeru 3 kompete ba Parlamentu atu aprova matéria ne’e tuir proposta Governu.

Reuniaun plenária ne’e partisipa husi Vise-Ministra ba Asuntu ASEAN, Milena Rangel, Vise-Ministru ba Asuntu Parlamentár, Adérito Hugo, no Vise-Ministra Finansa, Felícia Claudinanda Cruz Carvalho.

Jornalista: Nelson de Sousa

Editora: Maria Auxiliadora

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!