iklan

HEADLINE, POLÍTIKA

Vizita PM Malázia hametin parseria no afirmasaun apoiu integrasaun ba ASEAN

Vizita PM Malázia hametin parseria no afirmasaun apoiu integrasaun ba ASEAN

Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Fernanda Lay, lidera sesaun solene Parlamentu Nasionál hodi fó onra ba vizita Primeiru-Ministru, Dato Seri Anwar Ibrahim, mai Timor-Leste, iha Salaun Plenária Parlamentu Nasionál, kuarta (24/09). Imajen Tatoli/Francisco Sony

DILI, 24 Setembru 2025 (TATOLI) – Bankada parlamentár sira destaka vizita ofisiál Primeiru-Ministru (PM) Malázia, Dato Seri Anwar Ibrahim, hodi hametin amizade, reforsu kooperasaun ba parseria ida forte no apoiu afirmasaun Malázia nian ba adezaun Timor-Leste (TL) sai membru plenu ba Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN, sigla inglés) ne’ebé sei hala’o ofisialmente iha 26 OutuIbru 2025, iha Kuala Lumpur, Malázia.

Iha okaziaun ne’e Parlamentu Nasionál (PN), liuhusi reuniaun plenária estraordinária realiza sesaun solene ba vizita Xefe Governu Malázia.

Iha intervensaun, Deputadu CNRT, Saul Salvador, hato’o benvindu ba Xefe Ezekutivu Malázia ho nia delegasaun ho onra simu vizita ne’e nakonu ho sentidu amizade no fraternidade. Nune’e mós dezeja vizita ne’e ho memoravel ida iha Timor-Leste ho interkámbiu produtivu sira.

“Ita-boot sira-nia prezensa iha ne’e nu’udar afirmasaun konkreta no esforsu maka’as serbisu diplomátiku Prezidénsia Malázia nian hodi apoia Timor-Leste sai membru plenu ba ASEAN, no ami fiar katak, Timor-Leste sei kontribui mós ba iha dezenvolvimentu nasaun sira iha Sudeste Aziátiku”, nia hato’o.

Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Fernanda Lay, lidera sesaun solene Parlamentu Nasionál hodi fó onra ba vizita Primeiru-Ministru, Dato Seri Anwar Ibrahim, mai Timor-Leste, iha Salaun Plenária Parlamentu Nasionál, kuarta (24/09). Imajen Tatoli/Francisco Sony

Hodi agradese ba apoiu tomak Estadu no povu Malázia nian mai Timor-Leste dezde tinan 1999 ho misaun seguransa Organizasaun Nasaun Unida nian, no fornese programa formasaun oioin ba dezenvolvimentu rekursu umanu mai iha país ne’e.

Nia dehan, iha inísiu, Timor-Leste independente, Malázia hanesan país ida ne’ebé harii uluk ninia embaixada, nu’udar asaun diplomátika mai iha país ne’e. No loke odamatan ba timoroan sira hodi asesu ba universidade sira iha Malázia no prepara nia rekursu umanu ho harii hikas país hafoin hetan estragu totál ba ninia infraestrutura.

“Bankada CNRT reprezenta povu tomak hakarak hato’o ami-nia agradesimentu boot ba Estadu no povu Malázia, liuhusi Primeiru-Ministru Malázia ne’ebé agora iha ami-nia leet”, dehan.

Iha prosesu rekonstrusaun país ho esforsu oioin Timor-Leste kontinua konstroe estrada, ponte, aeroportu no portu, harii abitasaun  ba povu, dezenvolve área saúde, edukasaun, agrikultura no hadi’a supraestrutura adekuada, hametin konfiansa internasionál ho konferénsia no expo internasionál oioin hodi hametin estabilidade atu kontribui ba pás iha rejiaun ida-ne’e.

“Iha área polítika rejiaun aziátika, ami hakarak manifesta ami-nia seriedade hodi adere ba ASEAN. Timor-Leste ativamente partisipa iha enkontru no fórum oioin ASEAN nian”, nia afirma.

Hodi realsa país kompromete kontinua fó kontribuisaun ba ASEAN, fó lian no ideia konstrutiva ba polítika ASEAN nian, liuliu iha área sira ne’ebé relevante ba interese país idak-idak ba kestaun empregu, dezenvolvimentu abilidade no dezenvolvimentu sustentavel.

“Aleinde ne’e, ami hala’o knaar hodi mantein estabilidade no seguransa, inklui promove demokrásia, direitu umanu no pás iha rejiaun Sudeste Aziátiku”, salienta.

Nia dehan, iha kontestu partisipasaun parlamentár nian, Parlamentu Timor-Leste partisipa ativamente iha Asosiasaun Parlamentar ASEAN (AIPA).

Sorin seluk, deputada Partidu Demokrátiku, Sancha Tilman, konsidera vizita ne’e importante hametin parseria nasaun rua, esplora kooperasaun iha future, liuliu apoiu país ne’e nian integrasaun ba ASEAN.

Deputada FRETILIN, Cristina Yuri Ribeiro, rekoñese vizita ne’e reflete la’ós de’it forsa relasaun diplomátika entre país rua, maibé mós espíritu solidariedade, respeitu ba malu no valór komún demokrásia, pluralizmu, justisa no dignidade umana ne’ebé unidade nu’udar viziñu iha Sudeste Aziátiku.

“Vizita ida-ne’e hala’o iha momentu importante ida, iha ne’ebé Timor-Leste halo progresu ba adezaun tomak ba ASEAN”, dehan.

Nia hein katak ba futura haree poténsia boot ba kooperasaun iha área estratéjika sira hanesan seguransa ai-han, iha ne’ebé esperiénsia Malázia iha indústria agríkola bele tulun setór agríkola modernizadu iha Timor-Leste.

No iha emprezariu apoiu ba empreza mikro, ki’ik no médiu sira, ho foku partikulár ba formasaun feto no foinsa’e sira atu lidera kreximentu inkluzivu. “Ekonomia verde no enerjia renovavel, tanba mudansa klimátika presiza solidariedade rejionál. No dijitaliza, atu garante futuru ASEAN nian hanesan komunidade ida-ne’ebé modernu no integradu”, dehan.

Xefe bankada PLP, Maria Angelina Samento Lopes, dehan vizita referida la’ós de’it hanesan símbolu amizade nian, maibé mós nu’udar reflesaun ba parseria forte no kreximentu entre país rua, liuliu iha setór importante sira inklui defeza no seguransa, adezaun ba ASEAN, dezenvolvimentu rekursu umanu, kooperasaun ekonómika no kuidadu saúde no seluk tan.

Deputada KHUNTO, Olinda Guterres, dehan Malázia kontribui maka’as dezde tranzisaun no konstrusaun nasaun iha área oioin hodi kontinua abranje área sira seluk ne’ebé demostra tempu naruk no agora kontinua apoiu vital papél signifikativu país nian sai membru plenu ASEAN.

Sesaun ne’e hahú ho inu nasionál Timor-Leste no Malázia nian, hafoin Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Fernanda Lay, deklara abertura sesaun solene fó direita intervensaun ba bankada sira.

Eventu ne’e partisipa husi Primeiru-Ministru, Xanana Gusmão, Prezidente Tribunál Rekursu, Afonso Carmona, membru Governu, korpu diplomátiku no konvidadu sira seluk.

Notísia relevante: PR Ramos-Horta sei kondekora Anwar Ibrahim ho medalla ‘Grande Colar’

Jornalista: Nelson de Sousa

Editora: Maria Auxiliadora

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!