iklan

EDUKASAUN, MUNISÍPIU

Timor-Leste iha Estudante Sekundáriu Hamutuk 64.400

Timor-Leste iha Estudante Sekundáriu Hamutuk 64.400

Dadus informasaun ME ne’ebé aprezenta husi Vise-ministru II, Abel da Costa Ximenes, iha salaun Ministériu Solidaridade Sosiál (MSS), Kaikoli, Díli, foin lalais ne’e. Foto Ajénsia Tatoli: Rafy Belo

DÍLI, (TATOLI)- Iha tinan létivu 2017, provizoriamente, Ministériu Edukasaun (ME) rejista estudante eskola sekundáriu hamutuk na´in 64.400 husi Eskola Tékniku Vokasionál (ETV) no Eskola Sekundária Jerál (ESJ) iha eskola públiku, katóliku no naun katóliku iha Timor-Leste (TL) laran tomak.

Dadus ne´e fó sai husi Vise-Ministru Edukasaun II, Abel da Costa Ximenes, iha Salaun Ministériu Solidariedade Sosiál (MSS), Kaikoli-Díli, foin lalais ne´e, iha ámbitu sorumutu asistente no adidu edukasaun ho superiór ME nian ne’ebé Ajénsia Tatoli asesu.

Eskola públiku, ETV hamutuk eskola 38 ho alunus na´in 9.071, ESJ hamutuk eskola 48 ho alunus na´in 34.209. Eskola katóliku, ETV hamutuk eskola tolu ho alunus na´in 536, ESJ hamutuk eskola 36 ho alunus na´in 11.929 nomós eskola naun katóliku, ETV hamutuk eskola sia ho alunus na´in 4.190, ESG hamutuk eskola walu ho alunus na´in 4.465.

Komparasaun  entre  ETV ho ESJ dezde tinan letivu 2014 to´o 2017. Iha 2014, ETV hamutuk pursentu 14 no ESJ hamutuk pursentu 86. Iha 2015, ETV hamutuk pursentu 13 no ESJ hamutuk pursentu 87. Iha fali 2016, ETV hamutuk pursentu 14 no ESJ hamutuk pursentu 86 no iha 2017, ETV hamutuk pursentu 21 no ESJ hamutuk pursentu 79.

Husi persentajen ne´ebé mak iha, to´o meta 2020 nian katak ETV hamutuk pursentu 30 no ESJ hamutuk pursentu 70 no iha meta 2030, ETV hamutuk pursentu 60 no ESJ hamutuk pursentu 40.

Meta ne´e, Vise-ministru Abel Ximenes da Costa informa katak define ona iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu 2011-2030 nian. Importánsia husi ensinu tékniku nu´udar dalan hodi hetan kompeténsia profisionál, asesu ba serbisu no promosaun emprendedorizmu entre foinsa´e sira.

Polítika governu liuhusi ME atu dezenvolve ETV mak halo espansaun (habelar) no halo promosaun ba ligasaun entre ETV ho setór profisionál sira.

Espansaun ETV ne’e katak halo konversaun ESJ ba ETV, konstrusaun no loke eskola ETV públika foun, insentivu ba organizasaun no fundasaun privada hodi loke eskola ETV no aumenta kapasidade eskola sira ne’ebé eziste ona.

Kona-ba promosaun mak halo kuríkulu foun hodi reforsa importánsia estájiu kurikulár no introduz prova aptidaun profisionál.

Elaborasaun, impresaun no distribuisaun manuál eskolár sira tuir kuríkulu foun, halo akordu ho SEPFOPE (Secretário Estadu Para a Formação Profissional e Emprego) no Kámara Komérsiu Indústria ne’ebé estabelese iha 8 Setembru 2016 ba kolaborasaun no dezenvolvimentu ETV nian.

Nune’e mós, promosaun no dezenvolvimentu emprendedorizmu nian liuhusi estabelesimentu kooperativa eskolár.

Maske nune’e, governante ne’e informa katak ho aumenta ETV, aumenta mós dezafiu. Dezafiu prinsipál estabelesimentu ETV mak difikuldade rekrutamentu ba hanorin na’in ne’ebé espesializadu iha área téknika no difikuldade organiza formasaun kontinus ba hanorin na’in sira tékniku nian.

Tuir mai, falta domíniu linguístiku husi hanorin na’in no estudante sira, tantu iha lian ofisiál nomós lian estranjeiru sira ne’ebé konsidera nu’udar fundamentál ba kareira profisionál téknika iha nível rejionál no globál (Inglés, Mandarin, Koreanu, Japonés, no seluk tan).

Seluk mak degradasaun no inadekuasaun ba infrastrutura eskolár sira, kustu ba hola ekipamentu no materiál sira ba laboratóriu no ofisina eskola ETV nian no la iha tékniku formadu hodi opera no halo manutensaun ba ekipamentu hirak ne’e.

Ikus liu mak nesesidade ba harii rezidénsia ba profesór no estudante sira hodi maksimiza tempu hanorin nian no rezultadu ba aprendizajen.

Vise-ministru Abel Ximenes esplika katak atu rezolve difikuldade ida ne’e la’ós sestu governu konstitusionál de’it maibé sei kontinua husi governu ida ba governu seluk tuir planu to’o atinji metas bazea ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN), 2011-2030 ne’ebé eziste ona.

Jornalista: Rafy Belo

Editór: Gantry Meilana

 

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!