DÍLI, (TATOLI)-Media imprensa, Jornál STL (Suara Timor Lorosa’e) komemora tinan “Bodas de Prata” eh tinan osan mutin ba dala-25. Parabéns! Iha komemorasaun ne’e STL konvida Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, Matias Boavida hodi fahe hanoin nomós observadór media, Marcelino Magno, Media KOMPAS Indonézia no seluk tan.
Antes ne’e STL mós organiza atividade desportiva ne’ebé kompete husi jornalista sira, reprezenta media imprensa, eletrónika no seluk tan iha Díli hodi komemora tinan “Bodas de Prata” ne’e.
“Ita bolu sira mai hodi fahe sira-nia esperiénsia. Ita mós hakarak iha avaliasaun husi ita-nia líder sira kona-ba oinsá papel media nian iha prosesu libertasaun tomak,” dehan diretór ezekutivu STL, Salvadór Ximenes Soares ba Jornalista sira iha PBI (Pusat Budaya Indonesia), Mascarenhas-Díli, iha semináriu nasionál STL, kuarta (31/01).
Nia reforsa, ita la’ós ko’alia media ida, rua mas media enjerál. Ita mós tenke hatene, ba oin ne’e media ne’e oinsá? Tanba ba oin ita hatene katak media mainstream (jornál, rádiu no televizaun), agora ne’e la’ós kompetisaun entre media, maibé maka’as ne’e entre media mainstream ho media sosiál.
Tanba ho revolusaun komunikasaun sosiál agora no tama iha faze dijitál; ema hotu-hotu bele fahe informasaun. Uluk ne’e ema iha Lospalos, Viqueque no seluk tan haree akontesimentu ruma nia haree de’it no labele posting.
Agora ne’e bele posting, la’ós hakerek de’it maibé foto, bele haruka tan video. Ne’e hotu hanesan dezafiu boot ba media mainstream ba oin. “Iha esperiénsia ida ne’e mak ami hakarak fahe esperiénsia Kompas ninian,” informa diretór ezekutivu ba media ho lema Matadalan ba Sosiedade Livre, Salvadór Ximenes.
Kompas hanesan jornál boot iha Indonézia, konvida ninia xefe redasaun, Budiman Tanuredjo hodi ko’alia kona-ba kompetisaun media mainstream ho media sosiál.
Ba oin pergunta boot mak media mainstream ne’e sei iha ka lae iha tempu dijitalizasaun ne’e? iha media ne’e mak ita bele dehan katak demokrasia loloos tanba ema hotu-hotu bele ko’alia, bele fahe informasaun. Agora diferensa iha ne’ebé? Media mainstream nia pozisaun iha ne’ebé? Media sosiál nia pozisaun iha ne’ebé? I ida ne’ebé mak ema fiar liu.
“Buat di’ak ida, ema sei fiar media mainstream tanba barak mak dehan katak nia fonte ne’e loos i ema hotu hatene nia fonte. Maibé, media sosiál ema inventa ID (identidade) tuun sa’e,” reforsa diretór Ezekutivu Salvadór Ximenes.
Oinsá dezenvolve media mainstream ba oin ne’e, pergunta boot ida ba ita hotu. “Tanba ida ne’e mak konvida Kompas husi Jakarta hodi bele fahe nia esperiénsia tanba sira, ami rona, hatene katak Kompas prontu ona atu bele loron ruma jornál la iha Kompas prontu ona atu bele tama iha forma dijitál,” haktuir diretór Salvadór Ximenes.
Nia akresenta, esperansa STL ba futuru mak media mainstream ne’e ema fiar tanba nia fatin ne’e klaru; nia eskritóriu ne’e iha ne’ebé? Nia responsável sé? Ema hatene.
Media sosiál, se mak tau iha ne’ebá (internete), naran inventa; ema ida bele tau fali ema seluk nia naran. Vantajen media mainstream mak fiar.
“Vantajen di’ak ida ba media mainstream mak fiar, ita bele sobrevive, oinsá mak ita bele halo kompetisaun ho media sosiál. Depende oinsá ita ida-idak ba oin, ne’e mak ita ida-idak hein atu Kompas fahe nia esperiénsia mai ita,” nia informa.
Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, Matias Boavida apresia STL tanba konsege ultrapasa situasaun difísil hodi kontinua eziste to’o ohin loron.
“STL hanesan media ne’ebé ohin loron ita kuñese, hakat situasaun ida ne’ebé la’ós fásil. Nia konsege sobrevive até 25 anos, ita tenke kongratula embora ho situasaun ida ne’ebé la’ós fásil,” apresia governante ne’e.
Iha fatin hanesan, STL hetan mós apresiasaun husi embaixadór Indonézia mai Timor-Leste, Sahat Sitorus.
Entretantu, semináriu ne’ebé STL organiza, sei hala’o durante loron rua no hetan partisipasaun husi estudante sekundáriu sira iha Díli laran, universitáriu, media no seluk tan.
Patriosionadór ba semináriu ne’e mak Banku Mandiri, East Timor Trading, Pertamina, ETO-Moving, DiliMart, Timor Plaza, KBRI (Kedutaan Besar Republik Indonesia), Timor Telecom, Restaurante Putri Bungsu, Kompas no Banku BRI (Bank Rakyat Indonesia).
Istória STL
Media STL harii iha loron ida fevereiru 1993, funda sertamente ho loron julgamentu ba eis-lider rezisténsia Timor Lorosa’e, Kay Rala Xanana Gusmão, iha Tribunál Distritál Díli (TDD). Hafoin anunsiu rezultadu eleisaun iha 1999 akontese destruisaun iha fatin oi-oin iha Díli, iha 4 setembru 1999, STL para nia publikasaun.
STL re-ativa fila fali iha 31 jullu 2000 nu’udar media independente no profesionál ho lema: Ba Imi Ami Serve, Husi Imi Ami Moris. Oras ne’e alende jornál, STL mós iha ona rádiu no televizaun rasik.
Ho afirmasaun katak“From zero we started; from pressure we survive; from ashes we re-emerge for freedom and independence eh etimolojikamente traduz katak: Husi zero ami hahú, husi presaun ami sobrevive no husi rai-rahun ami mosu hikas ba liberdade no indepedénsia; luta nafatin.
(Jornalista: Rafy Belo)
(Editór : Manuel Pinto)