DÍLI (TATOLI)-Institutu Superior Cristal (ISC) simu Krús Joven Universitáriu husi Universidade Orientál Timor Lorosa’e (UNITAL), hafoin tinan ida Krús ne’e hela iha universidade refere bainhira simu husi IOB [Institute Of Bussiness] iha 2016.
Prezidente Fundasaun Kristal, Agostinho dos Santos Gonçalves hateten katak Krús Joven Universitáriu ne’e importante, joven universitáriu sira matenek la’ós de’it buka siénsia maibé mós sai joven evanjeliza door.
“Joven sira maski matenek, maibé tenke obediénsia, tenke haraik aan, sai hanesan Jezús ne’ebé terus, sofre para perdua ita-nia sala sira ne’e hotu,” hateten prezidente Fundasaun Kristal, Agostinho Gonçalves ba jornalista sira iha kampus ISC, Balide-Dili, Domingu ne’e.
Nia informa, tinan ida ne’e, Krús Joven Universitáriu iha ISC, husi reitoria sei halo programa, atu loroloron; atu dadeer, loro kraik, halo venerasaun, adorasaun depois sarani sira, estudante sira husi universidade sira seluk, sira hakarak vizita, hakarak reza, bele ba.
ISC sei prepara fatin ida, dadeer tuku walu, troka malu reza, meiudia mós troka malu reza, maibé tempu sira seluk ne’e individuál. Iha rekreiu, mestre sira, alunu sira ididak bele ba hato’o sira-nia problema, sira-nia difikuldade para presiza ajuda. “Ne’e ami sei fó tempu,” subliña prezidente Fundasaun Kristal ne’e.
Depois universidade sira seluk bele ba ISC; grupu, individuál, família atu reza. “Ne’ebé, tempu ami sei prepara,” nia reforsa tan.
Nune’e mós, kada fulan, sei marka misa ba estudante sira iha Kristal, estudante husi universidade sira seluk nó mós sarani sira iha suku Mascarenhas no seluk tan bele partisipa. Sarani Mascarenhas sira-nia atividade baba’in Kristal mós partisipa.
“Ne’ebé, ami sei partisipa hamutuk, atu nune’e ami bele susesu ho vizita Krús Universitáriu ne’e,” akresenta prezidente Fundasaun Kristal, Agostinho Gonçalves.
Ana Remígia Soares Belo, estudante ISC ida akresenta katak ho prezensa ho Krús joven iha sira-nia institutu nu’udar orgullu ida tanba foin primeira vés iha tinan letivu ne’e ISC simu Krús Joven Universitáriu.
“Tanba ida ne’e, ami sente kontente no orgullu tebes simu Krús Universitáriu ne’e,” dehan estudante enfermajen ne’e.
Joven la’ós de’it matenek iha siénsia maibé vida espirituál mós importante. “Nu’udar estudante siénsia saúde, ho Krús universitáriu ne’e, bele hetan grasa,” afirma estudante semestre lima ne’e.
Bainhira entrega Krús, ne’ebé hala’o iha igreja Katedrál Dili, no prezide nó mós asiste direta husi reverendísimu Bispu Dioseze Díli, Dom. Virgílio do Carmo, SDB, reitór UNITAL, Roberto Miranda Seixas sujere ba ISC katak Krús la’ós para atu hodi ornamenta de’it iha sala maibé loke nafatin odamatan para komunidade universitária, individuál ka grupu ba halo orasaun.
“Para que sira [universitáriu] sai símbolu di’ak ba Kristu tanba Kristu símbolu da verdade [lia loos], símbolu da esperança, resurreisaun i pás,” reitór ne’e sujere. “Ha’u espera katak estudante sira mós, sira-nia mestre mós Kristu,” espera akadémiku ne’e.
Entretantu, Krús Joven Universitáriu ne’e entrega diretamente husi reitór UNITAL, reitór Roberto Miranda Seixas no simu mós husi nia omólogu, reitór ISC, Sebastião Pereira, akompañadu husi reitoria, Asosiasaun Akadémika Estudantíl [AAE] no estudante sira husi ensinu superiór rua ne’e inklui sarani no estudante husi instituisaun akadémika sira seluk.
Iha prosesu simu no entrega ne’e, halo mós aprezentasaun kultura husi estudante moradoria UNITAL, no hamulak lia dadolin murak husi reprezentante dadolin na’in UNITAL nian, Juvi Batista. No husi ISC, lia dadolin, hamulak husi lia na’in Rumbia, Caicoli no Mascarenhas nó mós lia na’in Balide, rai hun.
Tinan oin, Krús Joven Universitáriu ne’e sei entrega ba Universidade de Díli [UNDIL], sertamente ho tempu Kuarezma, loron ramus.
Istorikamente, Krús Universitáriu, ne’e mosu tanba inisiativa husi saudozu Bispu, Dom Alberto Ricardo da Silva.
Inisiativa ida ne’e mosu, kronolojikamente, Pe. Ângelo Salsinha haktuir katak bainhira misionáriu sira tama mai Timor, sira haree Krús ida iha foho Mena, Atambua, deskobre iha Timor, iha Oe-Cusse, haree ahi ida lakan hanesan Krús, iha foho Timor ninian.
Ho razaun ida ne’e, misionáriu sira buka atu deskobre Krús ne’e. Sira mai iha Oe-Cusse ai-laran tuan, la iha Krús, hetan de’it mak foho iha ne’ebá, ho razaun ida ne’e pastorál sira neon metin. Ho istória ida ne’e, ho razaun ida ne’e misionáriu sira hanaran Timor ne’e Terra de Santa Cruz [Rai Santa Krús].
Ho razaun ida ne’e mós, akontese Krús Joven Universitáriu iha 2007, bainhira Timor-Leste iha situasaun runguranga, iha inisiativa ida Krús Joven Internasionál, sei vizita mai Timor iha momentu ida difisil, amu bispu husu Komisaun Juventude mak organiza oinsá mak organiza simu Krús Joven ne’ebé mai husi Alemaña, ne’ebé sei entrega ba Austrália, maibé sei liuhusi mós Timor.
Iha situasaun ida difisil, Timor iha krize amu Bispu husu ekipa ida atu aprezenta ba nia hodi organiza simu Krús ida ne’e.
Nune’e, iha situasaun difisil, la iha seguransa, joven sira husi Bekora, husi Comoro, Motaél no fatin seluk, sai hotu husi sira-nia fatin, halo prosisaun hodi ba misa hamutuk ho amu Bispu iha Katedrál, Dili.
Iha situasaun ida ne’e, hotu tiha, la akontese buat ida. Iha momentu ne’ebá mak ita [sarani] organiza simu Krús Joven Internasionál, ne’ebé mai vizita ita-nia rain durante loron tolu, halibur parokia iha Díli laran, iha ambiente hakmatek, tan devosaun maka’as tebes.
Ho razaun ida ne’e mak matebian Bispu Dom. Alberto Ricardo da Silva hateten atu Krús Joven labele para nune’e kontinua to’o ohin loron.
“Ha’u hakarak entrega Krús Joven, Krús misionáriu ba juventude, liuliu ba universitáriu sira, tanba imi mak futuru, esperansa família ninian, esperansa Timor-Leste ninian, kreda ninian no mundu mileniu foun ninian. Ha’u, Bispu Dom. Alberto Ricardo fó konfiansa ba imi, juventude katólika hodi organiza duni, entrega duni Krús universitáriu, Krús misionáriu ninian, ne’e ho razaun istória, razaun pastorál,” amu Ângelo sita Bispu matebian Dom. Ricardo da Silva nia liafuan dívina.
Padre ne’e informa, DIT [Dili Institute of tecnology] mak simu uluk Krús joven universitáriu ne’e. Ne’e nu’udar hahú, tradisaun foun ida iha vida universitáriu, sívita akadémika tomak organiza aan hodi simu Krús, depois entrega ba UNTL [Universidade Nasionál Timor Lorosa’e].
Tuir mai, ba ICR [Instituto Ciência Religiosa], pois entrega fali ba IOB [Institute of Bussiness], IOB entrega fali ba UNITAL no ohin loron kontinua nafatin ho razaun misaun istóriku no razaun pastorál atu universitáriu sira sai esperansa ba família, esperansa ba nasaun, kreda no esperansa ba mundu.
“Ho razaun fundamentál ida ne’e mak Krús Joven Universitáriu la’o no sai tradisaun katólika iha ita-nia fiar, iha vida universitáriu,” konklui Pe. Ângelo Salsinha.
Jornalista: Rafy Belo
Editór : Manuel Pinto