DILI, (TATOLI) – Kondisaun hela fatin la favoravel, konsume ai-han la seguru no falta, provoka moras tubercoluse ba ema kiak iha Timor-Leste.
Tuir númeru ne’ebé rejista hosi klínika Bairru Pité, iha dezembru 2018 identifika pasiente TBC hamutuk 24. Enkuantu hahú 1999 to’o 2018 pasiente hamutuk rihun tolu.
“TBC aumenta barak tanba kiak, kuandu iha uma ida ema ida mear no toba hamutuk iha kuartu ida ho ema barak entaun daet ba ema seluk”, hateten diretór klínika, dr. Daniel Murphy, ba Tatoli iha ninia servisu fatin, ohin.
Meius ba prevensaun ida maka hamenus kiak hodi harii uma ho kondisaun dignu, konsume ai-han seguru no sufisiente nomós prevene fuma .
“Han mós tenke di’ak, han etu, modo tahan, naan no ikan, labele fuma, hodi prevene mós TBC”, afirma.
Pasiente TBC maioria haruka ba fundasaun ismaik Tibar hodi hala’o tratamentu.
Alende ne’e, pasiente HIV-SIDA hamutuk 200. Maioria joven maka halo tratamentu iha klínika ne’e, tanba ne’e, Daniel Murphy husu ba joven sira atu evita relasaun seksuál livre hodi hamenus númeru.
Governasaun da-ualu durante fulan tolu ona iha 2018 fó apoiu finanseira ba klínika ne’e ho montante kada fulan pur volta rihun $45.
Maibé hosi apoiu ne’e rihun $25 hodi selu saláriu ba staff sira hanesan enfermeira, parteira, médiku, kuzineiru,seguransa no seluk tan kada fulan ba ema hamutuk 83.
“Ami espera governu atu fó tan apoiu iha 2019, tanba ami prontu atu servisu ba povu Timor”, nia espera.
Mesmu hetan ona apoiu maibé sei kontinua enfrenta problema hanesan falta aimoruk antibiotika, aimoruk lepra, laiha makina R-X, laiha aimoruk pyridostigmine, neuropen, methotrexate no seluk tan.
Entretantu, durante ferias natál no tinan foun, klínika ne’e rejista inan partus hamutuk neen, asidente tránzitu hamutuk 10.
Klínika ne’e fó atendementu ba pasiente durante loron hitu no oras 24 kada loron.
Jornalista: Agapito dos Santos
Editora: Rita Almeida