COVALIMA, 27 juñu 2019 (TATOLI)-Dezde inísiu estabelese Eskola Sekundária Jerál Públiku (ESJP) Seran-Kotek, Munisipiu Covalima, iha outubru 2001 too agora, inan-aman husi estudante sira maka fó hela kontribuisaun hodi selu profesór parsiál na’in 19 nia saláriu kada fulan.

Eskola ESJP iha tempu okupasaun Indonézia nian koñesidu ho naran SMAN-1 Suai. Agora daudaun iha alunu hamutuk na’in 1.986 kompostu husi 100 Ano iha estudante 820, 110 Ano 748 no 120 ho totál alunu 418.
Eskola ne’e mós iha profesór hamutuk 82 kompostu husi profesór funsionáriu públiku na’in 4, profesór kontratu (21) no profesór parsiál na’in 19. Ho nune’e, kada fulan estudante ida kontribui selu propina ba eskola $2,00, atu ESJP maneja selu saláriu profesór parsiál na’in 19 ne’ebé diferente, hahú husi saláriu $115,00 to’o $150,00.
Perante vizita Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo ho nia espoza Cidália Nobre Lopez Mouzinho Guterres, ba ESJP, ohin, Diretór eskola refere, Francelino Freitas Carvalho, realta katak, maske eskola enfrenta problema oi-oin, maibé la lori dezafiu boot ba prosesu aprendizajen tanba inan-aman kontribui maka’as tebes.
Eskola ne’e agora hetan progresu dezenvolvimentu fíziku, hanesan reabilitasaun uma eskola ho sala rua, harii moru ho rede hale’u jardín eskola, halo armáriu no meza ba profesór iha kada turma, hadi’a sanitaria eskola no hadi’a sala aula hotu hodi fasilita prosesu aprendizajen.

Eskola ne’e sosa mós sinu eletróniku, hadi’a manutensaun mákina bee moos no sosa banda múzika ba alunu sira hodi aprende toka no dezenvolve sira nia talentu iha mundu múzika.
Fundus husi reabilitasaun ne’e hetan apoiu direita husi inan-aman sira ne’ebé iha vontade makas hakarak dezenvolve eskola ne’e. Mezmu nune’e, eskola sei menus sala tanba kada tinan númeru estudante aumenta, menus fasilidade komputadór, la iha laboratóriu, menus livru manual ba alunu atu estuda.
Ho problema hirak ne’e, Diretór ESJP Francelino Freitas Carvalho, aprezenta mós proposta ba Prezidente Repúblika, Fransisco Guterres Lú Olo, inklui Ministériu Edukasaun hodi tau matan.
Francelino husu atu Ministériu Edukasaun atu haree kontratu servisu profesór parsiál sira nia direitu hodi ajuda redús kontribuisaun husi estudante sira nia inan-aman durante ne’e.
Nia dehan, governu presiza reabilita mós sala eskola hitu (7) ne’ebé agora daudauk kondisaun ladún di’ak hodi halo prosesu ensinu no aprendizajen, tanba eskola la iha plafon, no arus janela balun kuaze aat ona.
Diretór ne’e lori profesór no estudante tomak nia naran hato’o agradesimentu ba vizita Xefe Estadu Lú Olo no membru governu hodi observa direita kondisaun fízika eskola nian.
Fatin hanesan, Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, hato’o parabéns no apresia ba esforsu husi inan-aman sira ne’ebé ho matenek ajuda fundus ba profesór sira.
“Ha’u nia agradesimentu boot ba inan-aman nia apoiu ba profesór sira hodi transmite sira nia koñesimentu ba ita nia oan no estudante sira,” Lú Olo hateten.
PR Lú OLo dehan, preokupasaun boot husi inan-aman ba oan sira nia futuru importante no Estadu simu hodi kontribui ba dezenvolvimentu edukasaun Timor-Leste ho kualidade.
Xefe Estadu husu ba estudante sira atu badinas estuda hodi prepara sira nia aan sai alunu ida di’ak ba futuru bele sai prezidente, ministru ka profesór di’ak hodi kaer ukun iha nasaun Timor-Leste.
Lú Olo dehan, ho problema ne’ebé eskola ne’e hasoru hanesan mós eskola sira seluk iha Timor-Leste no hanesan Prezidente Repúblika iha knaar boot atu hato’o ba governu, liu-liu Ministériu Edukasaun hodi apoiu hadi’a kondisaun infraestrutura ba eskola hotu.
Lú Olo aprofunda katak, VIII Governu iha kompromisu no aposta atu garante kualidade ensinu futuru Timoroan sira para sai matenek.
“Ha’u rona no simu relatóriu ne’ebé profesór sira entrega mai ha’u, ha’u hatene katak, eskola ne’e presiza hadi’a di’ak liután no loke tan eskola foun hodi simu númeru alunu ne’ebé barak liu,” Lú Olo hatete.
Durante vizita, PR Lú Olo ho espoza inklui Vice Ministru Edukasaun no Juventude Desportu, João Zacarias no membru Parlamentu Nasionál, Adriano do Nascimento, hala’o vizita tama sai sala eskola hotu hodi haree direita kondisaun eskola nian.
Iha okaziaun vizita ne’e, rezidente Repúblika ho nia Espoza kuda mós has oan iha Jardin Eskola nu’udar agradesimentu husivizita.
Jornalista : Eugénio Pereira
Editór : Francisco Simões