DILI, 08 jullu 2019, (TATOLI)- Governu liuhusi Ministériu Edukasaun Juventude no Desportu (MEJD) sei kria polítika ida hodi aumenta tan ensinu pre-eskolár.
Diretór Jerál ba Asuntu Pre-eskolár, Ensinu Báziku no Ensinu Rekorente, Cidalio Leite hateten, tuir polítika governu Timor-Leste nian liuhusi MEJD, ne’ebé define iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu (PED), husi tinan 2011-2030, labarik sira mínimu tinan tolu (3) to’o tinan lima (5) tenke asesu ba pre-eskolár.
“Neste momento ita foin iha de’it vinte dois mil crianças ho idade tinan tolu to’o tinan lima husi cerca de cem mil crianças idade tinan tolu to’o tinan lima, agora 22 pursentu ne’e ki’ikoan tebtebes tanba ne’e maka ami halo hela esforsu oinsá bele aumenta asesu ba pre-eskolár,” dehan Diretór Jerál Asuntu Pre-Eskolár, Ensinu Báziku no Ensinu Rekorente, Cidalio Leite ba jornalista sira iha salaun Ministériu Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) bainhira partisipa Fórum Ministerial Meeting, segunda (08/7/2019).
Nia akresenta, ba planu ida ne’e, MEJD hala’o programa ida liuhusi diresaun pre- eskolár; daudaun ne’e halo hela identifikasaun ba profesór pre- eskolár sira.
Nia mós esplika, husi Ministériu Edukasaun identifika ona katak, se profesór pre-eskolár sira ne’e hanorin tuir pre-eskolár ninian. Entaun, ho profesór ne’ebé maka ezistente bele aumenta 20% tan labarik idade pre-eskolár ba asesu pre- eskolár.
“Agora polítika maka profesór ida tenke hanorin sala rua A ho B tutuir malu i profesór ne’e tenke hanorin oras haat ho balun loron ida entaun profesór tenke hanorin 50 alunus,” dehan Diretór Jerál Asuntu Pre-Eskolár, Ensinu Báziku no Esinu Rekorente, Cidalio Leite.
“Situasaun ida ne’e seidauk atinje espetativa ami nian. Agora profesór hanorin klase ida de’it maioria klase ida de’it; 20 ka 30 alunus tau hamutuk klase ida de’it,” nia konsidera.
Tanba ne’e maka, tuir diretór ne’e, ba oin mekanizmu no polítika ne’ebé maka MEJD uza mak sei identifika profesór ezistente; tantu permanente no kontratadu. Depois, sei identifika mós kada eskola ne’e profesór hira ona, depois iha eskola seluk hamenus profesór ka lae.
“Se identifika katak iha eskola balun presiza profesór, entaun ami halo transferénsia iha 2020, agora se laiha kerdizér eskola hothotu iha profesór barak liu duke alunu. Númeru alunu ne’ebé presiza, entaun ami sei halo transferénsia profesór sira ne’e ba eskola foun atu nune’e bele estabelese eskola foun,” hateten Diretór Cidalio Leite.
Nia akresenta, bainhira estabelese eskola foun profesór ne’ebe maka iha, MEJD sei transfere de’it.
Enkuantu, kestiona kona-ba MEJD sei estabelese eskola pre- eskolár hira, Diretór Jerál Asuntu Pre-Eskolár, Ensinu báziku no Ensinu Rekorente, Cidalio Leite responde katak daudaun ne’e ministériu sei esforsu hodi halo identifikasaun uluk profesór sira presiza atu hanorin, eskola pre-eskolár ne’e hira, hafoin loke eskola pre-eskolár.
Nia reforsa, daudaun ne’e MEJD hahú halo ona identifikasaun iha Munisípiu Dili no Aileu.
“Ami hahú tiha ona Dili, Ataúru i Aileu no Aileu ami identifika katak hothotu iha profesór no profesór ida kuandu hanorin grupu rua ka klase rua hamutuk ema na’in lima nulu, maibé realidade katak profesór barak iha pre-eskolár ida iha númeru alunu uitoan de’it no profesór ida bele hanorin lisuk grupu rua ka sala rua,” informa diretór ne’e.
Tanba ne’e, diretór ne’e informa tan katak daudaun ne’e MEJD identifika ona profesór pre-eskolár hamutuk rihun resin. Númeru ne’e la sufisiente atu hanorin alunu pre-eskolár sira.
“Mil (1000) profesór ne’e, se sira hanorin tuir regra ne’ebé maka ministériu hasai ona, mil ne’e sei hanorin cinquenta mil crianças tanba profesór ida hanorin cinquenta, agora realidade profesór cerca de mil hanorin hela alunu pre-eskolár vinte dois mil crianças,” informa Diretór Cidalio.
Jornalista: Natalino Costa
Editór. : Rafy Belo
