DILI, 22 setembru 2020 (TATOLI)- Konsellu Administrasaun Fundu Infraestutura (KAFI) deside la orsamenta projetu sira ne’ebé laiha kontratu iha Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2020, liuliu projetu emerjénsia.
Ministru Obra Públika, Salvador Eugênio Soares dos Reis Pires, hateten tuir Lei Jestaun Finanseira katak Governu bele orsamenta ba kompromísiu ne’ebé Governu halo ona ho baze kontratu.
“Bainhira iha projetu ne’ebé lista iha maibé kontratu laiha, laiha obrigasaun atu orsamenta. Tanba ne’e iha tetu fiskál 2020 ami la orsamenta projetu emerjénsia sira ne’ebé seidauk selu no laiha kontratu,” tenik Ministru Salvador iha edifísiu Ministériu Finansa, Aitarak-laran, tersa ne’e.
Reuniaun KAFI ne’ebé lidera hosi Vise Primeiru-Ministru no Ministru Planu no Ordenamentu, José Maria dos Reis, deside la orsamenta projetu sira ne’ebé iha lista maibé laiha kontratu.
“Ita sei hein legál no juridiku atubele fasilita ita aprezenta kontabilidade bainhira ita selu legalmente ba projetu sira ne’e,” nia akresenta.
Iha tinan 2018 to’o 2019, Governu liuhosi Ministériu Obra Públika (MOP) halo ona pagamentu projetu hamutuk pakote 94 ho kustu $114.295.645,69 (porsentu 46,50) hosi totál orsamentu iha kontratu ho kustu $245.811.682, ne’ebé kompostu hosi projetu estrada 72, kontrolu cheia ka kontrui barrajen iha mota hamutuk 22 no projetu ponte haat.
Hosi totál projetu 142, ida iha kontratu hamutuk 98, maibé projetu estrada tolu maka seidauk hatama ba kontratu, tanba ne’e projetu estrada ne’ebé halo ona pagamentu hamutuk 69, kompostu hosi barrajen hamutuk 22 no ponte tolu tanba ponte ida muda ona kontratu, nune’e totál pagamentu projetu hamutuk 94.
MOP halo pagamentu bazeia ba kontratu hodi halo verifikasaun projetu, liuliu haree ba projetu fíziku ne’ebé iha kualidade no tuir dezeñu no Bill of Quantity (BoQ).
Pakote 44 Husi Projetu 142 Seidauk iha Kontratu
Hosi projetu 142 ne’e, iha pakote 44 ne’ebé seidauk iha kontratu, kompostu pakote estrada 31, ponte pakote haat no kontrolu cheia hamutuk sia ho orsamentu hamutuk $104.783.867.
Maski seidauk iha kontratu, maibé pakote 44 kontraktór balun serbisu ona iha tereñu to’o atinje porsentu 100, enkuantu projetu balun sei atinje porsentu 4 to’o 85 no balun laiha obra fíziku.
Molok halo pagamentu ba projetu 142, VIII Governu Konstitusionál liuhosi Gabinete Primeiru-Ministru (GPM) estabelese ekipa avaliasaun no levantamentu ba projetu, ne’ebé lidera husi GPM rasik.
Projetu emerjénsia 142 aprova husi KAFI iha 19 jullu 2017, atu implementa iha munisípiu 12, la inklui Rejiaun Administrativa Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA).
Projetu ne’e rasik maioria konstrusaun no reabilitasaun estrada hamutuk 103, ponte hamutuk 8 no kontrolu cheia ka konstrusaun iha barrajen 31 ho totál kustu $350.595.542,20.
Antes ne’e, Parlamentu Nasionál liuhosi Bankada Frente Revolusionária Timor-Leste Independente (FRETILIN) submete rekerimentu inkéritu parlamentár atu estabelese Komisaun Inkéritu Parlamentár (KIP) ba projetu 142.
KIP konsege konklui relatóriu ho dokumentu inkéritu parlamentár hamutuk 60 pájina, kompostu husi konkluzaun 34 no rekomendasaun 31, ho loron serbisu loron 30 maibé la konsege aprova iha Parlamentu Nasionál, tanba ne’e VIII Governu foti desizaun hodi halo verifikasaun rasik ba projetu refere.
Nune’e, iha loron 28 agostu 2019, Bankada FRETILIN hato’o relatóriu KIP kona-b aprojetu 142 ba Ministériu Públiku (MP) ho karatér Sijilu Justisa, tanba relatóriu ne’e la konsege aprova iha komisaun.
Jornalista: Florêncio Miranda Ximenes
Editora: Julia Chatarina
