AINARO, 06 outubru 2020 (TATOLI)–Arsebispu ba Arquidiocese Metropolitana Dili, Don Virgílio do Carmo da Silva, hamutuk ho membru Governu balun, autoridade lokál, lia-na’in inklui peregrinu sira realiza tara-bandu iha sítiu Na’in-Feto Ramelau iha postu administrativu Hatobuilico, muníspiu Ainaro.
Seremónia ne’e realiza iha ámbitu selebrasaun loron peregrinasaun nasionál Na’in-Feto Ramelau ba dala-23.
Iha biban ne’e, Don Virgílio, konsidera seremónia kulturál ne’e importante tebes hodi bele hatuur hikas regra no husu timor-oan sira atu kuidadu no prezerva sítiu relijiozu ne’e.

“Laiha ema seluk maka bele hadomi ita-nia rai doben, sé ita timor-oan maka la haka’as uluk. Jestu ne’e atu proteje beleza natureza Timór no agora ita hotu iha responsabilidade mantein no kuida Ramelau nia furak,” tenik Amu Virgílio, iha seremónia tara-bandu, iha resintu Kapela Santuáriu, Hatobuilico, tersa ne’e.
Objetivu seremónia kulturál ne’e hodi halulik no haburas filafali sítiu ne’e nu’udar fatin sagradu ne’ebé iha regra, tanba antes ne’e konsege realiza tara-bandu maibé vizitante sira ladún kumpre regra.
“Ita mai motiva no hametin dala-ida tan liuhosi tara-bandu ne’ebé realiza ba datoluk ona, tanba antes ne’e ita monu bebeik, ita keta abuza no husu iha konsiénsia hodi kolabora,” nia fó hanoin.
Arsebispu Dili agredese tanba implementasaun tara-bandu ne’e hatudu responsabilidade hakarak hadi’a fatin lulik.

Iha fatin hanesan, Vise-Ministra Turizmu Komunitária no Kulturál, Inâcia da Conceição Teixeira, husu vizitante sira atu respeita sítiu relijiozu ne’e.
“Husu joven sira bainhira naroman no kultura hamutuk, di’ak liu lalika koko forsa no ha’u espera tara-bandu ne’e hanesan faze ikus ona hodi fó atensaun ba ita hotu katak ita la’ós mai halulik de’it maibé halulik ita-nia neon no fuan katak bainhira hakarak promove fatin ne’e nu’udar fatin turizmu, ita tenki promove nia sagradu no lulik,” Vise-Ministra apela.
Governate ne’e husu joven sira sai matadalan atu halulik fatin ne’e, hafoin implementa regra kulturál.
Iha fatin hanesan, Diretór Jerál Turizmu, José Filipe Dias Quintas, konsidera tara-bandu ne’ebé realiza ba datoluk ne’e hodi reforsa asaun Igreja no Governu tanba vizitante sira durante ne’e ladún kumpre regra.
“Ita hotu iha responsabilidade másimu respeita fatin ne’e. Iha tinan 2018 liubá Dioseze Dili no Governu deside taka sítiu Na’in-Feto tanba hahalok la respeita fatin sagradu,” nia fó hanoin.
Tuir Diretór Jerál ne’e, sítiu relijiozu aleinde sagradu, nu’udar mós área protejida tanba ne’e husu vizitante sira atu kuidadu.
Igreja-Governu hasai regulamentu ba peregrinu
Iha seremónia tara-bandu ne’e, Uma-Kreda no Governu hasai regulamentu ba peregrinu sira atu halo tuir hanesan, labele lori arma branka, labele lori atributu arte marsiál, partidu no bandeira Repúblika Demokrátika Timor-Leste (RDTL).
Bainhira sei deskansa iha Santuáriu to’o tuku rua madrugada maka bele halo viajen ba sítiu Na’in-Feto Ramelau.
Nune’e mós, bandu peregrinu feto no mane toba hamutuk iha akampamentu ida maibé tenke toba ketak no la autoriza halo barullu, lori ekipamentu hanesan viola hodi kanta halimar.
Peregrinu hotu obrigatoriamente sosa billete foun ho kustu $2 ba ema ida antes tama iha Santuáriu hodi vizita Ramelau.
La autoriza negosiante sira fa’an iha sítiu ne’e, labele kasa animál fuik, labele foti no estraga propriadade naturál no istóriku sira no labele estraga sasán sira ne’ebé monta iha sítiu Ramelau.
Iha seromónia tara-bandu ne’e, lia-na’in sira maka hanesan Blehetu Ble lelo, Catarina Usluli, Lometa Daurlau, Timela Saburia, Leik Bere Lauleki no lia-na’in Berlaka, idaidak hamulak hodi halulik filafali fatin sagradu ne’e.
Jornalista: Natalino Costa
Editora: Julia Chatarina