ERMERA, 20 novembru 2020 (TATOLI)–Ministru Agrukultura no Peskas (MAP), Pedro dos Reis, hateten folin kafé iha Timor-Leste depende ba folin tradisionál
“Ita hotu hatene katak folin kafé agora daudauk ita depende ba folin tradisionál maibé sei domina hosi populasaun ne’ebé iha kafé barak liu mak popualasaun Brazil ho Vietname entaun ita labele halo buat ida. Tanba, ita-nia produtividade ne’e seidauk to’o iha ne’ebá. Ne’ebé, ita depende ba iha folin kafé internasionál,” Ministru Pedro dos Reis hatán ba komunidade Ermera nia preokupasaun iha diálogu entre Prezidente Repúblika Francisco Guterres ‘Lú Olo’, iha sesaun ‘Husu no Hatán’ iha salaun parókia Gleno, Ermera, foin lalais ne’e.
Governante ne’e hateten, MAP ho dirasaun planta no kafé hamutuk ho komunidade hotu-hotu ne’ebé servisu makaas mak oinsá atu hasa’e kuantidade no kuida nia kualidade, tanba la fasil atu lori kafe ne’e ba iha rai-liur basa mosu kritéria bara-barak ne’ebé TL tenke prenxe.
“Dala ida tan, kestaun folin, se ita-nia produsaun barak ita bele determina ita-nia rain ne’e buat ketak ida. Maibé, agora daudaun ita tenke onestu katak ita-nia produsaun ne’e seidauk bele atinji iha ne’ebá. Entaun, ita tenke kuidadu no mantein nafatin ninia kualidade no orgániku, tanba só úniku ida-ne’e maka ita borus ba iha liur,” governante ne’e hateten.
Nia dehan, MAP halo manutesaun ba kafé ne’e tinan tolu labele liu tinan lima tanba MAP iha limitasaun barak liuliu kona-ba orsamentu. Iha futuru, dala ruma MAP sei hatun tan tinan tolu depois mai tinan rua tan.
Tanba, tuir Ministru ne’e dehan, labele foku liu ba iha suku ida ba tinan lima nian maibé tenke halo rotasaun tinan rua iha suku ida no MAP mós sei haree téknika saida mak estensionista sira ka dirasaun floresta atu halo. Presiza iha vontade oinsá atu haree tuir ida-ne’e no MAP rasik maka tenke servisu makaas hodi halo tuir tékniku ne’e.
“Ita mak halo manutensaun mantein ba tinan lima ne’e, dala ruma susar uitoan,” nia dehan.
Iha Munisípiu Ermera, MAP estabelese iha suku 12 durante tinan haat-lima ba kotuk maibé MAP halo ona manutensaun besik hektare 500 hosi totál kafé ne’ebé rihun 60.
Maibé, nia hateten, iha 2021 MAP koko se orsamentu iha Parlamentu Nasionál mak liu, entaun MAP koko atu halo tan manutensaun ba hektare 300 hanesan ne’e. Maibé nafatin hanesan ohin, MAP sei la halo tinan lima iha suku ida, MAP redús nune’e fatin seluk mós bele hetan manutensaun MAP nian no labele foku ba fatin ida de’it.
Jornalista: Osória Marques
Editór: Cancio Ximenes
