iklan

MANUFAHI, MUNISÍPIU

IPG partilla informasaun kona-ba risku jeolójiku ba Autoridade Manufahi

IPG partilla informasaun kona-ba risku jeolójiku ba Autoridade Manufahi

Ekipa IPG hasai foto hamutuk ho partisipante atividade diseminasaun risku Jeolójiku iha edefísiu Administrasaun munisipiu Manufahi, sexta (04/12). Imajen TATOLI/Antónia Gusmão.

MANUFAHI, 04 dezembru 2020 (TATOLI)—Institutu Petróliu no Jeolojia (IPG-sigla portugés), sesta (04/12) desimina informasaun kona-ba risku jeolójiku ba Autoridade Munisípiu Manufahi.

Xefe Divizaun Risku Jeolójika no Enjinária Jeolójiku IPG, Eugênio Soares, hateten IPG nia funsaun prinsipál maka halo peskiza no estudu mapamentu no mós armazenamentu ba rekursu naturál hanesan petróliu, gás, minerál, bee no rai okos.

Notísia Relevante :IPG identifika Ainaro risku ba rai-halai

“Papél IPG nian maka halo estudu kona-ba risku jeolójiku hanesan rai halai, inundasaun kosteira, rai nakdoko no mós tsunami. iha Manufahi tékniku IPG nian halo mapamentu risku ne’ebé identifika hosi aero foto, identifika fatin hirak ne’ebé potensiál ba risku,” dehan nia iha ninia diskursu bainhira halo abertura ba programa desiminasaun informasaun ko-naba jeolojia iha salaun Administrasaun Munisípiu Manufahi.

Iha 2014 mak IPG hamutuk ho university of Southern California (USC) hetan fundu husi National Science Funding (NSF) liu husi projeitu “Deep Geologic structure of the Banda Arc” instala stasaun seismometer temporariu 8 iha: Oe-Cusse, Maliana, Dare-Dili, Atauro, Baucau, Viqueque, Lospalos inklui mós Manufahi. Maibe estasaun hirak nee desmantela fali iha inisiu 2018 tanba durasaun projetu hotu ona.

Mapamentu ne’e atu identifika fatin risku hanesan rai halai, inundasaun, no mós risku kosteira. Nune’e mós atu halo konfirmasaun ka validasaun mapa potensiál ne’ebé IPG prodúz tiha ona para buka solusaun hodi prevene no minimiza risku dezastre naturál.

“Manufahi iha tempu udan sempre mosu inundasaun, tempu bailoron mosu fali ahi han rai, ne’e la’ós rai mesak maibé ema mak halo fali ahi ne’e sai ahi, udan mós hanesan inundasaun ne’e la’ós udan mak halo maibé mós ita ema dala barak gosta tesi-ai, halo uma besik mota,  kee rai para hodi halo fali atividade sira seluk,” nia hateten.

Iha fatin hanesan Komandante PNTL Munisípiu Manufahi, Joni Viana, orgullu ho programa desiminasaun informasaun ne’e  no konsidera pertinente atu divulga ba komunidade atu hatene liután.

“Dezastre naturál ne’e sai preokupasaun boot ba ita hotu hanesan Timoroan, haree ba populasaun tesi ai no sunu rai arbiru ne’e, ha’u haree seguransa ambientál ne’e ladún di’ak ne’ebé Diresaun Florestál tenke serbisu maka’as hodi proteze ambiente tanba ita Timoroan nafatin ho karatér estragu ne’e sei maka’as,” nia hateten.

Nune’e mós Reprezentante Organizasaun Naun Govermentál (ONG) CARE Internasionál, Janu Araújo, dehan relatóriu prelimináriu sei tulun instituisaun hotu atu oinsá prevene risku dezatre naturál.

“Kona-ba rai halai ne’e presiza liña ministeriál sira atu haree asuntu sira ne’e tanba komunidade harii uma iha foho lolon tanba sente katak foho lolon ne’e mak di’ak liu maibé lahatene katak foho lolon ne’e maka nia impaktu ne’e boot liután ne’e ita hotu presiza tau atensaun ba kestaun ne’e,” Janu Araújo sujere.

Programa desiminasaun informasaun ne’e abertura husi Administradór Munisípiu Interinu, Arantes Isaac no hetan partisipasaun husi Komandante PNTL Manufahi, MOP, PNDS, CVTL, ONG CARE Internasionál no komunidade sira.

Entretantu, iha biban ne’e Eugênio Soares entrega mós mapa potensiál ba risku inundasaun, rai halai, rai monu ho erosaun kosteira iha munisípiu Manufahi ba Administradór Interinu Manufahi, Arantes Isaac.

Notísia Relevante :IPG disemina risku jeolójiku iha munisípiu Ainaro

Jornalista: Antónia Gusmão

Editór: Agapito dos Santos

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!