DILI, 27 janeiru 2021 (TATOLI)–Reprezentante povu iha uma fukun Parlamentu Nasionál (PN), ohin, autoriza Prezidente Repúblika renova deklarasaun Estadu Emerjénsia da-sanulu iha territóriu nasionál tomak.
Notísia Relevante: Aban, PN debate renovasaun EE da-sanulu
Parlamentu Nasionál autoriza Prezidente Repúblika Francisco Guterres ‘Lú Olo’ dekreta EE da-sanulu ho rezultadu votasaun nominál a-favór 50, kontra 0 no abstensaun 6.
“Ho nune’e lei añba autorizasaun aprovadu no Parlamentu Nasionál fó ona autorizasaun ba Prezidente Repúblika atu renova deklarasaun Estadu Emerjénsia ba períodu fulan ida tán,” Prezidente Parlamentu Nasionál, Deputadu Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, anunsia liuhosi plenária PN.
Prezidente Repúblika Francisco Guterres ‘Lú Olo’ hato’o pedidu ba PN iha loron tersa (26 janeiru), hafoin rona opiniaun hosi Konsellu Superiór Defeza no Seguransa (KSDS) no Konsellu Estadu (KE).
Pedidu Prezidente Repúblika husu Parlamentu Nasionál ne’e propoin renovasaun estadu emerjénsia iha territóriu nasionál tomak, ho fundamentu iha subsisténsia hasoru situasaun kalamidade públika, ba períodu loron 30 tán (30 dias), hahú hosi oras 00.00 iha loron 2 fevereiru 2021 (tersa-feira) no termina iha oras 23.59 iha loron 3 marsu 2021 (kuarta-feira).
Ho renovasaun EE da-sanulu ne’e sei suspende direitu balun mak hanesan sirkulasaun internasionál, liberdade ba sirkulasaun no fixasaun rezidénsia, direitu ba reuniaun no manifestasaun.
Nune’e mós suspende liberdade kultu, direitu ba propriedade no inisiativa ekonómika privada no ikus liu mak suspende direitu rezisténsia.
Prezidente Repúblika fundamenta liuhosi mensájen ba PN esplika, nasaun viziña Indonézia rejista ona kazu konfirmadu hamutuk 1.01M hosi infesaun surtu COVID-19 no liu ona ema 28.468 mate tanba propagasaun surtu ne’e iha provínsia 34 iha territóriu Indonézia inklui Timor Osidentál (NTT-sigla indonézia).
Partikularmente iha NTT kazu konfirmadu ema 4,359, rekopera na’in-2,161 no mate hamutuk 122 no iha mundu mate hamutuk 2.100.000.
Nune’e mós kazu konfirmadu iha Austrália hamutuk na’in-28.770 no 900 mak mate ba COVID-19. Iha nível mundiál to’o oras ne’e kazu konfirmadu hamutuk na’in-100.250.000.
Xefe Estadu mós fó hanoin katak vírus ne’e la eskolla kór, rasa, jéneru, idade, nasionalidade, pozisaun sosiál no situasaun ekonómika tanba ne’e tenke unidade hodi halo esforsu no sakrifísiu hasoru pandemia ne’e.
Xefe Bankada CNRT, Deputadu Duarte Nunes, hato’o parabéns ba autoridade defeza no seguransa ne’ebé halo vizilánsia iha fronteira tanba asegura iha fronteira.
“Intermu kapasidade vizilánsia, ministériu sira hatene saida mak sira atu halo maibé fasilidade ba forsa sira iha fronteira menus tebes, tanba ne’e presiza fasilita fasilidade adekuadua hodi sira halo servisu ho di’ak,” Xefe Bankada CNRT ne’e hateten.
Deputadu Duarte Nunes husu Governu atu hamenus vizilánsia komunidade sira iha fronteira ne’ebé gosta movimenta ba territóriu Indonézia nian.
Nia fó hanoin katak bainhira servisu hamutuk ho autoridade lokál, juventude no komunidade tomak entaun fronteira sei metin liután tanba xave iha komunidade sira.
Entretantu, Deputadu Partidu Demokrátiku (PD), Adriano do Nascimento, hateten pedidu estensaun ne’e importante ba povu no nasaun.
Reprezentante Bankada PLP, Deputadu Noé da Silva Marçal “Buka-tuir” konsidera estensaun ne’e pertinente tanba povu hosi nasaun viziña Indonézia mate no ospitál sira iha Atambua ameasadu taka.
Reprezentante Bankada FRETILIN, Deputadu Silvino Moras, hateten ho estensaun EE da-sanulu ne’e husu suspende lai atividade eskolár iha área fronteira.
Xefe Bankada Kmanek Haburas Unidade Nacional Timor Oan (KHUNTO), Deputada Olinda Guterres, deklara kontinua apoia pedidu Prezidente Repúblika kona-ba estensaun estadu emerjénsia.
“Ami husu atu polísia kontrola iha fronteira tanba iha Atambua mate ba surtu ne’e,” Deputada Olindas Guterres fó hanoin.
Jornalista: Evaristo Soares Martins
Editór: Cancio Ximenes