OÉ-CUSSE, 12 agostu 2021 (TATOLI)-Programa Dezenvolvimentu Suku (PNDS) iha Sub-Rejiaun Pasabe, Rejiaun Administrativu Oé-Cusse Ambeno (RAEOA) implementa obra lima (5) hodi korresponde ba nesesidade komunidade.
Notísia Relevante : Atividade PNDS iha Nitibe benefisia komunidade
Jestór Sub-Rejiaun Pasabe, Anton Ulan, informa obra lima hosi PNDS ne’ebé implementa iha Pasabe maka hanesan estrada rabat-beton tolu (3) no ponte rua (2) iha suku Abani no Malelat.
Iha 2020-2021 PNDS halo melloramentu estrada rurál iha suku Abani mak hanesan, estrada rabat-beton iha aldeia Naetuna ho aldeia Pasabe no tuir planu tinan ne’e atu halo estrada rabat-beton iha aldeia Haemnanu.
“Iha suku Malelat kontinuasaun estrada rabat-beton hosi 2020, foin lalais ne’e, kontinua tan, ida-ne’e ha’u hare di’ak ba ha’u nia komunidade iha Malelat, tanba sira bele asesu di’ak ba estrada n omós hadi’a estrada liuliu mota nian tanba ne’e ha’u konsidera prezensa PNDS iha Pasabe fó benefisia di’ak,” Anton Ulan haktuir ba Agência Tatoli iha Oé-Cusse, foin lalais ne’e.
PNDS mós konstrui ponte boot rua (2) ne’ebé pertensia suku Abani no konsidera fó benefísiu direita ba populasaun atu halo movimentu ba merkadu, eskola no ba igreja tanba durante ne’e tempu udan susar boot ba komunidade sira atu haku’ur liu mota tanba laiha ponte.
Kona-ba projetu bee-moos, irrigasaun no konstrui sede suku iha sub-rejiaun Pasabe, PNDS seidauk implementa no espera molok implementa PNDS remata iha tinan 2030, iha sub-rejiaun bele asesu ona ba infraestrutura bázika ho másimu
Responsavel tékniku PNDS sub-rejiaun Pasabe, Castro da Cunha, hatete nu’udár fasilitadór iha sub-rejiaun ne’e orgullu tanba bele rezolve ona preokupasaun komunidade nan, liuliu iha infraestrutura bázika tanba prioridade hirak ne’e mai hosi komunidade, sira mak propoin liuhosi enkontru planu prioridade suku, no orsamentu refere transfere direita ba konta bankária suku nian no jere rasik husi Ekipa Jestaun Suku (EJS).
Nia esplika, implementasaun PNDS iha sub-rejiaun Pasabe ho modelu pakote, iha tinan 2020 suku Malelat, aldeia Malelat iha siklu primeiru (1), konstrui ona obra hanesan, drenajen ho distánsia metru 217, estrada rabat-beton metru 500 ho totál orsamentu $48, 500,00.
Iha siklu segundu (2) estrada rabat-beton distánsia metru 500 ho totál orsamentu $41,225,00 no mós iha 2021 implementa projetu kanalizasaun bee-moos maibé nia prosesu la’o hela.
Iha suku Abani, siklu primeiru (1) konstrui estrada rabat-beton iha aldeia Naetuna ho distánsia metru 500 ho totál orsamentu $53,500,00 no iha siklu segundu halo estrada rabat-beton iha aldeia Pasabe, bairru Metak metru 500, inklui ponte ida ho medida metru 13×4 no mós drenajen ida ho nia medida metru 400×20 ho totál orsamentu $45,481,00, iha terseiru siklu daudaun ne’e sei prosesu nia laran.
Programa Uma Kbiit Laek, iha sub-rejiaun Pasabe iha suku Abani hetan uma rua kada uma nia orsamentu rihun $17 ho medida 6×8, no mós iha suku Malelat mós hetan uma rua kada uma nia orsamentu rihun $17 ho nia medida 6×8.
Xefe suku Abani, Gabriel Neka, hateten iha suku Abani PNDS konstrui obra rua iha fatin riksu iha tempu udan, maibé programa nasionál ne’e fasilita halo reabilitasaun estrada rabat-beton no ponte rua.
“Ha’u la’ós ezije, maibé sujere de’it ba Governu presiza implementa nafatin programa PNDS iha suku no aldeia sira,” Gabriel Neka hateten.
Xefe suku Malelat, José Marques, sujere atu aumenta kanalizasaun bee-moos, no kontinua halo estrada rabat-beton
“Ha’u nia suku ne’e izoladu dezde seidauk ukun aan, estrada seidauk tau alkatroada to’o ohin loron, tanba ne’e husu ba PNDS atu tulun ami primeiru maka bee-moos tanba komunidade kuru bee la’o dook mak foin hetan bee, no segundu maka estrada rabat-beton atu fasilita komunidade sira nia atu transporta produtu ba merkadu,” José Marques hateten.
Hosi sorin seluk, komunidade Nicolau Salvadór Marqués hosi suku Malelat hateten, PNDS iha sub-rejiaun Pasabe, suku rua atende duni komunidade nia nesesidade hanesan estrada rabat-beton iha suku Malelat fó benefísiu ba komunidade.
Nia hateten, iha tempu udan rai-tahu dodok, difikulta movimentasaun ba estudante asesu ba eskola, komunidade susar atu asesu ba merkadu no fatin seluk. Obra seluk hanesan ponte ida no drenajen ne’e apoia tebe-tebes komunidade tanba iha suku Malelat izoladu tebes iha RAEOA.
Totál populasaun iha sub-rejionál Pasabe tuir dadus sensu uma-kain 2015 hatudu sub-rejiaun Pasabe iha populasaun hamutuk uma-kain 1.817 iha suku (2), suku Malelat iha aldeia ida uma kain hamutuk 362, no suku Abani iha aldeia (3), aldeia Pasabe, Haemnanu, no Naetuna ho totál uma kain hamutuk 1.455.
Jornalista : Abílio Elo Nini
Editór : Francisco Simões