DILI, 25 novembru 2021 (TATOLI)—Traballadór timor-oan na’in-tolu hosi munisípiu Ermera hetan insidente hosi rai-lakan ne’ebé akontese iha loron 23 novembru, ne’ebé na’in-rua hetan kanek kama’an enkuantu ida todan.
José Loe-Mau, ne’ebé sai sasin ba akontesimentu ne’e haktuir kronolójia, traballadór na’in-tolu tau hela adubu ba haas-hun iha serbisu fatin, iha Austrália Norte, Darwin, maibé la kleur udan tau no derepente rai-lakan akontese maizumenus tuku 16:20 oras lokál, hodi fera traballadór sira ne’ebé serbisu hela.
“Ami timor-oan hamutuk na’in-lima serbisu iha empreza TMP, ne’ebé momentu akontese rai-lakan, ami serbisu namanas hela, ha’u ho kolega ida seluk ho karreta Hillux, enkuantu kolega ne’ebé baixa ho kolega na’in-rua seluk ho tratór, ami tau adubu ba haas-hun, hahú hola hosi to’os ninin mak rai-lakan mai fera sira na’in-tolu,” José Loe-Mau konta tuir ba Agência TATOLI via telefónika, kinta ne’e.
Timor-ona na’in-rua kanek kama’an mak hanesan Filomino Rosário de Deus no Joanico Carvalho Piedade no Germenino de Deus mak ho kondisaun todan.
“Kolega kanek kama’an alta ona, maibé kolega Germenino desde akontesimentu to’o agora seidauk ko’alia no kondisaun grave loos, agora baixa hela iha kuidadu intensivu ospitál Royal Darwin. Ohin ha’u ba haree iha ospitál, na’in-rua di’ak ona maibé ida mak todan no to’o agora Doutór sira hiit liman ona tanba tau sorru halai de’it ba nia isin lolon, maibé la lori raan ba nia ulun, maski nia fuan sei forte hela,” nia akresenta.
Tanba ne’e, Doutór sira agora hein de’it desizaun hosi família, nune’e bele la’o tuir.
Iha sorin seluk, traballadór timor-oan na’in-lima ne’ebé serbisu iha empreza TMP sai ona hosi sistema no agora uza visa protesaun Austrália.
“Ami na’in-lima mai serbisu iha Austrália hahú tinan 2019 maibé ho fulan la hanesan, agora ses hosi sistema no uza visa protesaun, tanba momentu mosu situasaun COVID-19 iha ne’e aplika lockdown,” nia tenik.
Notísia relevante: Traballadór timor-oan sees hosi sistema lakon protesaun hosi adidu
Maski nune’e, ohin Embaixadór Timor-Leste iha Austrália no konsuladu ba haree ona timor-oan ne’ebé baixa hela iha ospitál.
“Sira dehan karik akontese buat ruma maka prepara dokumentu. Hosi empreza ne’ebé ami serbisu, tanba diretór mós timor-oan hotu, ne’ebé nia ko’alia ba ami katak sei komunika ho konsuladu,” nia dehan.
Tuir dadus husi Sekretaria Estadu ba Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE), hahú tinan 2014 to’o 2018, timor-oan hamutuk 2.819 maka serbisu ona iha Austrália liuhosi programa Seasonal Worker iha área ospitalidade no ortikultura no konsege rekolla retornu milliaun $9.698.579,15 mai Timor-Leste.
Iha tinan 2012 traballadór hamutuk 12, tinan 2013 traballadór na’in-36, 2014 ema na’in-131, 2015 na’in-181, 2016 iha traballadór na’in-298, 2017 na’in-782, 2018 ema na’in-1.380 no 2019 ema lima.
Iha área ortikultura traballadór mane hamutuk na’in-1.823 no feto 744, enkuantu iha ospitalidade mane 187 no feto 95, ne’ebé hosi númeru ne’e traballadór balun serbisu repetidu to’o dala haat hafoin kompleta serbisu ho durasaun fulan-neen, bazeia ba prestasaun serbisu traballadór iha empreza sira.
daudaun ne’e iha traballadór timor-oan iha Austrália hamutuk 300 mak halai ses hosi sistema Pacific Labour Scheme (PLS) no SWP, ne’ebé uza de’it viza protesaun.
Jornalista : Arminda Fonseca
Editora : Julia Chatarina