iklan

EKONOMIA, HEADLINE, MUNISÍPIU, VIQUEQUE

MPM sosializa projetu Greater Sunrise ba autoridade Viqueque

MPM sosializa projetu Greater Sunrise ba autoridade Viqueque

Atividade sosializasaun kona-ba projetu Greater Sunrise iha Beaço, iha salaun Administrasaun Viqueque, sesta (26/11). Imajen TATOLI/Vitorino Lopes da Costa

VIQUEQUE, 26 novembru 2021 (TATOLI)–Ministru Petróleu no Minerál (MPM), Víctor da Conceição Soares, iha sesta ne’e, halo enkontru ho autoridade lokál kona-ba dada kadoras hosi kampu Greater Sunrise mai área Beaço, Viqueque.

“Ohin ami mai halo enkontru alargada ho autoridade munisípiu Viqueque hodi ko’alia asuntu petróleu no minerál, liuliu projetu Greater Sunrise mai Timór,” Ministru Víctor informa ba Agência TATOLI, iha salaun Administrasaun Viqueque, sesta ne’e.

Tuir governante ne’e, projetu Grater Sunrise sai hanesan rekursu estratéjiku ba médiu no longu prazu

“Bainhira ita dehan fasil karik, Estadu no Governu promove ona kadoras tenke mai Timór, maibé tinan 10 nian laran labele akontese tamba la’ós fasil, tanba rekursu ne’e la’ós ita mesak maka na’in maibé Australia mós na’in,” nia akresenta.

Notísia relevante: Destinu Kadoras Greater Sunrise sei iha faze negosiasaun ho Austrália

Rekursu ne’e ninia definisaun maka delimitasaun fronteira marítima, ne’ebé Timor-Leste no Austrália deside hamutuk iha tinan 2018.

“Tanba ne’e, ita nafatin kontinua fó atensaun tanba hanesan futuru estratéjiku tinan 20 mai. Karik parseiru ho boa fee bele diskute, ita sei esplora lalais, maibé se laiha boa fee maka ita sei dada tempu no ita labele fó esperansa de’it ba Greater Sunrise,” Ministru dehan.

Nune’e mós, Prezidente Timor Gap, E.P, António José Loiola de Sousa, apela ba Komunidade sira atu kolabora hamutuk ho ekipa ho objetivu ida hakarak lori kadoras mai área Beaço.

“Governu investe barak ona ba estudu no planu konstrusaun planta LNG iha Beaço, ho objetivu ida hodi hadi’a povu nia moris no dezenvolve nasaun Timor-Leste,” nia dehan.

Iha sorin seluk, governante ne’e konsidera polítika kadoras mai Timór hanesan kompromisu eletorál hosi forsa polítika hotu, tanba ne’e laiha ema ida ka partidu ruma rejeita kadoras mai Timór.

“Iha diálogu komunitáriu ami atu konfirma komunidade Beaço, hakarak ita halo planta Liquefied Natural Gas (LNG) ka lae? Se sira lakoi ita muda ba fatin seluk, maibé karik aseita ita mantein iha Beaço tanba kadoras sei mai Timór, tanba bainhira iha rai-laran ita tenke garante tanba ida-ne’e hanesan rikusoin, maibé kadoras presiza fatin produsaun maka foin lori mai,” nia esplika.

MPM, Autoridade Nasionál Petróleu no Minerál (ANPM) inklui Timor GAP, E.P ninia kompeténsia mak oinsá explora petróleu no gás, dezenvolve no halo produsaun.

“Kona-ba rai, adat no komunidade ne’e la’ós kompetensia MPM nian, maibé sei envolve liña ministeriál. Tanba ne’e, ami mai enkontru ho autoridade sira, nune’e ba oin bele la’o tuir lei ne’ebé vigór iha Timor-Leste,” nia dehan.

Iha fatin hanesan, Administradór Viqueque, Januário Soares ‘Bolly’, agradese ba prezensa MPM hodi divulga informasaun kona-ba projetu estratéjuku ia área petróleu.

“Se LNG mantein iha Beaço, presiza haree kondisaun ba komunidade lokál ne’ebé afetadu iha área implementasaun,” Autoridade lokál ne’e hameno.

Enkontru ne’e partisipa hosi Autoridade lokál no Diretór servisu munisipál, ne’ebé akompañ mós hosi reprezentante ANPM, Timor GAP, E.P no Institutu Petróleu no Minerál, Institutu Públiku (IPG, I.P), inklui entidade relevante.

Hafoin Timor-Leste no Austrália troka nota diplomátika kona-ba tratadu fronteira marítima no entra ein vigór iha 30 agostu 2019, Estadu Timor-Leste liuhosi ANPM halo negosiasaun ho Governu Austrália inklui parseiru sira hodi finaliza konseitu dezenvolvimentu Greater Sunrise.

Kona-ba operasaun petrolífera iha kampu, Estadu Timor-Leste halo ona kontaktu ho Austrália no kompañia Joint Venture sira inklui Empreza Estatál, Timor GAP, E.P atu bele finaliza rejime kontratuál no fiskál úniku ba projetu iha kampu ne’e.

ANPM rasik lidera negosiasaun no partisipa direita mós husi Timor GAP, E.P nu’udar kontraktór estratál atu prepara planu no finaliza konseitu dezenvolvimentu nasionál.

Nune’e, país rua presiza hala’o negosiasaun hodi iha konkordánsia mak foin halo explorasaun ba kampu Greater Sunrise tanba média line ne’ebé fahe fronteira iha kampu ne’e balun tama iha área jurizdisaun Austrália.

Iha prosesu negosiasaun antes ne’e, Greater Sunrise bainhira dada mai Timor-Leste, sei afavór 70% no Austrália hetan 30%, enkuantu bainhira dada ba Austrália, sei afavór 20% no ba Timor-Leste 80%.

Jornalista : Vitorino Lopes da Costa

Editora     : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!