DILI, 06 dezembru 2021 (TATOLI)— Prezidente Asosiasaun Parteira Timor Leste (APTL), Natalia de Araujo, husu ba Governu liuhosi Ministériu Saúde atu kontinua hakbiit no kapasita parteira sira iha territóriu nasionál atu fó atendimentu no hadi’ak saúde inan no oan.
APTL selebra aniversáriu ba-dala XXI, iha tersa (06/12), ho tema investe iha parteira hodi hadi’ak kualidade servisu saúde inan no oan iha pandemia COVID-19.
Asosiasaun parteira ho parseiru internasionál sira (UNFPA ho USAID) prepara planu tinan lima ne’ebe sei implementa husi estrutura ezekutivu APTL períodu 2021-2026 no rekomendasaun bazeia ba perfil Timor-Leste, aprezentasaun esbosu finál kodigu konduta no etika, padraun kompeténsia no avaliasaun dezempeñu espesífiku ba parteira sira no hala’o kongresu ba dahat hodi hili ezekutivu foun APTL ba períodu 2021-2026.
Tanba tuir dadus estudu demografiku saúde 2016 iha Timor Leste hatudu mortalidade materna 218/100.000, mortalidade infantil 30/1000, mortalidade labarik tinan lima 41/1000, taxa mánutrisaun ba labarik 46%, kobertura imunizasaun kompletu 53%, partu asistidu hosi profisionál saúde 57%, partu iha fasilidade saúde 49%.
“Ita hatudu progresu boot ba dezenvolvimentu nasaun hosi setór hotu inklui ministériu saúde ho nia sistema tomak no esforsu sira ne’e mós nuudar serbisu maka’as ho responsabilidade, integridade, domin no dedikasaun umana nu’udar vokasaun parteira sira nian,’’Prezidente APTL ne’e hateten iha Otél Luz Clarita, tersa ne’e.
Totál parteira iha Timor-Leste hamutuk-885, ne’ebé serbisu iha fasilidade saúde governu hanesan postu saúde, sentru saúde komunitaria, ospitál referál sira no HNGV, klínika privada, NGO no balun hala’o kna’ar iha área jestaun dosénsia
“Ita nia ratio parteira kompara ho populasaun 1/2.500 habitante, maibé iha fasilidade saúde balun ratio ne’e bele a’as to’o 1/5.000 habitante. Nune’e, husu atu investe makas iha área parteira atu asegura saúde inan no oan sira,” Prezidente APTL sujere.
APTL mós hala’o ezibisaun dadus nu’udar aproximasaun ida atu parteira sira hala’o esforsu hodi kolekta, prosesa no analiza rezultadu serbisu liuhosi estatístika simples, nu’udar mós referensia atu halo komparasaun kobertura iha tempu antes no durante pandemia COVID-19.
Nune’e, lideransa APTL ne’e agradese parseiru internasionál sira hanesan Organizasaun Saúde mundíal (OMS) no sira selu fó kontribuisaun durante tinan lima.
“Ho kontribuisaun no servisu maka’as ida ne’e bele hakbiit no hadiak kualidade moris inan no familia hotu ba redusaun morbilidade no mortalidade inan no oan iha Timor Leste,” nia agradese.
APTL mós kongratula governu nia polítika no estratéjia liuliu medida prevensaun ba COVID-19, ne’ebé konsege hamate ema barak iha nasaun riku sira. Maibé iha Timor-Leste ho númeru afetadu barak ho fatalidade ba mortalidade ki’ik tebes.
Nia husu nafatin atu Timor Leste antesipa variante foun OMICRON ne’ebé nia transmisaun lais liu delta ne’ebe oras ne’e afeta nasaun sira iha Afrika do Sul.
Jornalista : Felicidade Ximenes
Editór : Florencio Miranda Ximenes