DILI, 03 janeiru 2022 (TATOLI)-–Taxa ezekusaun reál Orsamentu Jerál Estadu (OJE) ba tinan fiskál 2021 hosi Governu Sentrál, to’o iha loron 31 dezembru 2021, ezekuta ona biliaun $1,4 ka prezenta 73% hosi totál OJE Retifikativu biliaun $2,1.
“Ohin dadeer ha’u ba hasoru Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, hodi informa progresu ezekusaun OJE 2021 to’o 31 dezembru 2021,” Ministru Finansa, Rui Augusto Gomes, hateten, hafoin reuniaun regulár ho Xefe Ezekutivu, iha Rezidénsia Farol, segunda ne’e.
Taxa ezekusaun reál tuir klasifikasaun ekonómika, a’as liu mak iha kategoria transferénsia públika millaun $654,1 ka 93,4%, hosi orsamentu alokadu millaun $700,4, tuir kedan ho saláriu no vensimentu milliaun $217,8 ka 92,8% hosi orsamentu alokadu millaun $234,9.
Enkuantu, despeza kontijensia konsege ezekuta millaun $9,2 ka 86,1% hosi orsamentu alokadu millaun $10,7, bens no servisu ezekuta millaun $402,4 ka 69,1% hosi orsamentu alokadu millaun $582,5, kapitál enór ezekuta millaun $43,8 ka 68,6% hosi totál orsamentu alokadu millaun $63,8, enkuantu kapitál dezenvolvimentu ezekuta de’it millaun $90,3 ka 26,6% hosi orsamentu alokadu millaun $340,1.
Iha sorin seluk, taxa ezekusaun reál OJE 2021 ba Rejiaun Administrativa Espesiál Oé-cusse Ambeno (RAEOA) to’o iha sesta, 31 dezembru 2021 atinje de’it millaun $25,2 ka 26% hosi totál orsamentu alokadu millaun $97,7.
Notísia relavante: PR Lú Olo promulga ona Orsamentu Retifikativu
Taxa ezekusaun reál tuir klasifikasaun ekonómika, a’as liu mak iha kategoria Saláriu no Vensimentu millaun $8,4 ka 76,5% hosi orsamentu alokadu millaun $11,1, bens no servisu ezekuta millaun $9,6 ka 41,7% hosi orsamentu alokadu millaun $22,9, transferénsia públika ezekuta millaun $1,5 ka 40,1% hosi orsamentu alokadu millaun $3,7, kapitál menór ezekuta $374.500 ka 10,2% hosi totál orsamentu alokadu millaun $3,6, kapital dezenvolvimentu ezekuta de’it millaun $5,2 ka 9,3% hosi orsamentu alokadu millaun $56,3.
Ezekusaun Governu sentrál no RAEOA
Taxa ezekusaun reál OJE 2021 hosi Governu Sentrál no RAEOA to’o iha loron 31 dezembru 2021 atinje biliaun $1,4 ka 71% hosi totál billiaun $2,1.
Taxa ezekusaun reál tuir klasifikasaun ekonómika, a’as liu mak iha kategoria transferénsia públika millaun $655,7 ka 93,1% hosi orsamentu alokadu millaun $704,1, tuir kedan ho saláriu no vensimentu milliaun $226,3 ka 92% hosi orsamentu alokadu millaun $245,9.
Despeza kontijénsia konsege ezekuta millaun $9,2 ka 86,1% hosi orsamentu alokadu millaun $10,7, bens no servisu ezekuta millaun $412,1 ka 68,1% hosi orsamentu alokadu millaun $605,5, kapitál menór ezekuta millaun $44,1 ka 65,4% hosi totál orsamentu alokadu millaun $67,5, enkuantu kapitál dezenvolvimentu ezekuta de’it millaun $95,6 ka 24,1% hosi orsamentu alokadu millaun $396,4.
Governu hahú ezekuta OJE 2021 iha loron 11 janeiru 2021, bazeia ba dekretu Governu númeru 1/2021, 08 janeiru, ne’ebé estabelese ezekusaun OJE 2021.
Ezekusaun orsamentál kontempla implementasaun orsamentu bazeia ba programa, ne’ebé ninia alterasaun iha impaktu ba meta ne’ebé estabelese ona iha planu anuál, preparadu husi Unidade Planeamentu, Monotorizasaun no Avaliasaun (UPMA), liuhosi relatóriu dezempeñu trimestrál no sistema ‘Dalan ba Futuru’.
Iha loron 28 dezembru 2020, Prezidente Repúblika, Francisco Guterres ‘Lú Olo’ promulga OJE 2021 ho montante biliaun $1,895, foti husi reseita fundu minarai biliaun $1,377 no reseita naun petrolíferu millaun $508.
Hosi totál reseita fundu minarai biliaun $1,377, millaun $547 foti bazeia Rendimentu Sustentável Estimadu (RSE) no transferénsia superiór liu RSE millaun $829.
Proposta-lei OJE 2021 kompostu hosi saláriu no vensimentu millaun $239,2, bens no servisu millaun $421,49, transferénsia públika millaun $669,91, kapitál menór millaun $61,14 no kapitál dezenvolvimentu millaun $503,20.
Iha loron 23 abríl 2021, Parlamentu Nasionál aprova ona proposta Orsamentu Retifikativu liuhosi alterasaun Lei OJE 2021 aprovadu iha finál globál ho rezultadu votasaun a-favór 44, kontra 0 no abstensaun 20.
Xefe Estadu promulga OJE 2021 Retifikativu iha loron 03 maiu 2021.
Iha Orsamentu Retifikativu ne’e altera OJE 2021 ho montante biliaun $1,895 hodi prevee ba kombate surtu COVID-19 no problema cheias (dezastre naturál) no inundasaun.
Iha proposta Governu propoin millaun $223,8 prevee ba fundu COVID-19 ne’ebé aumenta tán ba orsamentu orijinál, no integrasaun saldu jerénsia ne’ebé la inskritu (não inscritos) iha OJE 2021 ho montante millaun $135,3.
Nune’e mós altera OJE 2021 ne’e foti hosi fundu infraestrutura millaun $54 no ministériu sira hamutuk millaun $65,152, nune’e rezerva kontinjénsia sa’e ona millaun $100-resin hodi fó resposta ba problema cheias no inundasaun ne’ebé akontese iha loron 4 abríl liubá.
Hosi ajustamentu hirak ne’e inklui saldu jerénsia millaun $135,3 ne’e OJE 2021 sa’e ba biliaun $2,1
Jornalista : Antónia Gusmão
Editora : Julia Chatarina
