iklan

NASIONÁL, KAPITÁL

AMD sei koloka kaixote lixu 4000 iha sidade Dili

AMD sei koloka kaixote lixu 4000 iha sidade Dili

Ekipa saneamentu rekolla hela lixu iha Kapitál Dili. Imajen Tatoli/Antonio Gonçalves.

DILI, 05 janeiru 2022 (TATOLI)—Sekretariadu Prezidente Autoridade Munisípiu Dili, António Moniz Clau, informa tinan ne’e Autoridade Munisípiu Dili (AMD) nia planu prioridade mak sei haree jestaun lixu hodi koloka kaixote lixu hamutuk 4000 iha sidade Díli.

Notísia Relevante: Selebra Natál-Tinan Foun: komunidade laiha konsiénsia soe lixu iha lixeira

“Itania planu prioridade iha 2022 mak sei haree jestaun lixu, katak iha tinan ne’e ita sei hetan programa foun ida ho naran resources (RSU), ida-ne’e ita sei koloka (tau) kuaze 4000 kaixote lixu iha Dili laran. Projetu ne’e iha 2022 ne’e ita hala’o, nune’e agora ita tama ona iha faze identifikasaun ho itania autoridade komunitária sira atu haree kaixote lixu 4000 ne’e atu koloka iha ne’ebé,” António Moniz Clau hateten ba Agência Tatoli, iha nia knaarfatin, Matadouro, Dili, kuarta ne’e.

Programa ne’e, tuir nia, agora atu tama ba iha faze sensibilizasaun atu indetifika katak kaixote lixu sira-ne’e atu tau lerek iha fatin ne’ebé.

Ezemplu, nia dehan, iha Colmera Governu sei tau kaixote lixu hamutuk 10 ka 20 no hosi fatin 10 ka 20 ne’e atu tau besik sé nia uma, entaun tenke bolu komunidade sira-ne’ebé hela besik fatin refere atu fó hatene ba sira katak sei tau kaixote lixu ida iha fatin ne’e.

“Ida-ne’e, ita husu sirania kontribuisaun ba dahuluk atu soe lixu tuir oras no atu autoriza lixu tau iha kaixote lixu ne’e no atu ajuda no fasilita fatin ne’e hodi so’e lixu. Entaun, ita tenke konvense komunidade, antes ita atu ba tau kaixote lixu iha fatin ne’e,” nia esplika.

Maibé, tuir nia, se bainhira la fó hatene ba komunidade iha área sira hela ba ne’e mak ba tau de’it kaixote lixu besik iha sira-nia uma, ida-ne’e sei sai probema boot entaun iha tempu badak ne’e sei halo sensibilizasaun.

PN aprova orsamentu adisionál millaun $2,3 ba jestaun lixu

Entretantu, iha tesra (14 dezembru 2021), reprzentante povu iha uma fukun Parlamentu Nasionál liuhosi debate espesialidade ba proposta lei Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2022 aprova orsamentu adisionál $2.300.000 ba Autoridade Munisipál Dili hodi tau ba programa prioridade ba jestaun lixu iha kapitál Dili ho votu a-favór 43, kontra 0 no abstensaun 15.

Proposta númeru 118 títulu Munisípiu Dili, kategória despeza bens no servisu ho programa kódiku 798 kona-ba bee no saneamentu, dotasaun inisiál $1,308,582 iha alterasaun aumenta $2.300.000, nune’e dotasaun finál sa’e ba $3,608,582.

Ho aditamentu rubrika ba orsamentu ne’e atu hala’o servisu rekolla no transporta lixu ka resíduos sólidos iha sidade Dili relativa hosi lote-1 zona leste no lote-2 zona oeste, halo dezeñu, konstrusaun, reabilitasaun ho jestaun ateru estasaun tratamentu resíduos iha Tibar, no mós fornesimentu ekipamentu ba rekolla resíduos iha Dili ba operasaun iha terenu no estasaun tratamentu.

Proposta ne’e mai hosi proponente Francisco de Vasconcelos (PLP), Joaquim dos Santos (FRETILIN) no Antoninho Bianco (FRETILIN).

Ministru Administrasaun Estatál (MAE), Miguel Ferreira de Carvalho, aseita ho proposta refere ne’ebé propoin aumenta osamentu diretamente servisu munisipál Dili nian, hodi finansia atividade sosa ekipamentu ho konstrusaun infraestrutura ateru lixeiru Tibar.

Governante ne’e dehan, fulan hirak liu-ba Konsellu Ministru (KM) aprova ona konkursu públiku hamutuk hitu (7) ne’ebé atu ajudika empreza bele halo melloramentu projetu jestaun lixu iha kapitál Dili.

Hahú hosi 2016 bazea ba estudu Banku Dezemvolvimentu Aziátiku (ADB) hatudu iha 2020, Dili prodús lixu 260 tonelada, ne’ebé 45% mak transporta ba iha lixeira Tibar-Liquiça no 55% ho ezemplu 33% sunu de’it, soe liu 7%, hakoi 6%, soe iha drainazen 5% no seluk tán.

“Bazea ba polítika ida-ne’e mak Governu hanoin tenke hadi’a melloramentu jestaun lixu iha sidade Dili. Komesa kedas despozisaun lixu, rekola lixu no transportasaun lixu ho tratamentu lixu iha nia destinu final,” nia dehan.

Nune’e, Governu propoin ho polítika refere atu halo mudansa ba jestaun lixu, hanesan daudaun Munisipiu Dili iha kamioneta 49 hodi tula lixu loro-loron oinsá ho forma di’ak liután.

Ho projetu jestaun lixu ne’e sei hadi’a pozisaun lixu sira tau kontentór lixu ka kaixote lixu sira hodi fasilita besik komunidade kada bairru hodi soe fo’er.

“Ita sei tau kontentór ka kaixote lixu ao longo de 178 km argumentu ho dimensaun oioin,” nia dehan.

Notísia Relevante: Sidadaun iha Dili prodús lixu tonelada 220 kada loron

Jornalista : Nelia Fernandes

Editór       : Cancio Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!