DILI, 07 janeiru 2022 (TATOLI)—Diretór Naionál Asisténsia Sosiál (DNAS), Lucas Tois, informa iha 2021 ne’e Governu Timor-Leste halo pagamentu ba benefisiáriu bolsa da mãe iha territóriu nasionál hamutuk 48.686 ho montante orsamentu $6,115,800.
Notísia Relevante: Governu prevee millaun $7 ba programa ‘Bolsa da Mãe Jerasaun Foun’
“Iha tinan 2021, ami selu ita-nia benefisiáriu hamutuk 48.686 ho nia osan ne’ebé mak Governu prevee mak hamutuk millaun $6-resin. Hosi númeru 48.686 ne’e balun sai reklamante tanba naran la mosu iha sistema no fallansu balun. Tanba ne’e iha ema na’in-10 resin hanesan ne’e mak sei re-ajusta fali iha tinan ne’e,” Diretór DNAS ba Agência TATOLI, iha nia knar fatin Caicoli, Dili, sesta ne’e.
Hosi númeru 48.686 ne’e kompostu hosi munisípiu Aileu 2.739 ho osan $358.140, Ainaro 3.503 ho osan $460.260, Baucau 4.872 ho osan $602.760, Bobonaro 4.206 ho osan $558.720, Covalima 3995 ho osan $466.680, Dili 5.745 ho osan $708.060, Ermera 3.530 ho osan $468.480, Lautém 3.406 ho osan $461.880; Liquiça 3.426 ho osan $431.160, Manatuto 2.741 ho osan $338.640, Manufahi 3.039 ho osan $373.620, Rejiaun Adminstrativa Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA) 4.489 ho osan $501.180 no munisípiu Viqueque 2.995 ho osan $386.220.
Miabé osan ne’ebé mak Governu prevee ba programa bolsa da mãe nd’d hamutuk millaun $7 maibé DNAS uza de’it $6.115.800 tanba iha ema na’in 10-resin mak seidauk simu.
Nia hatutan, tuir lei 18/04/2012 ne’e mós ko’alia kona-ba rejistu foun ba bolsa da mãe nian entaun tuir loloos iha 2021 ne’e ekipa DNAS halo ona re-verifikasaun ba naran maibé Timor-Leste enfrenta pandemia COVID-19 inklui osan entaun labele realiza reajustamentu ne’e.
“Maibé ami-nia sentru atendimentu solidaridade sosiál iha kada munisípiu ativa hela ne’ebé sira ida-idak rekolla hela dadus depois mak manda mai iha nasionál. Maibé, kestaun mak internete hodi sistema labele funsiona ho di’ak maibé ami simu ona informasaun katak iha semana ne’e nia-laran téknika hosi munisípiu sei haruka mai nasionál”, nia dehan.
Ertentantu nia hatutan MSSI iha programa “Bolsa da Mãe ba Jerasaun Foun” ne’e Governu prevee miiaun $7 ne’ebé mak implementa iha munisípiu tolu hanesan Ainaro, Bobonaro no Rejiaun Administrativa Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA) iha tinan ne’e.
Programa bolsa da mãe sei hahú implementa iha 2022 no sei introdús fazeadamentu ba munisípiu seluk.
“Ami hein de’it ona envelove fiskál, parese semana oin tama entaun ami mós halo ona planu no sei realiza ona programa sira-ne’e. Agora di’ak tanba ita laiha ona osan Dotasaun Orsamentu Temporáriu (DOT) ne’ebé ha’u hanoin ami bele hahú ona planu sira-ne’e,” nia hateten.
Governu liuhosi MSSI aloka $6,115,800 ba programa bolsa da mãe hodi fó tulun ba família vulneravel sira hanesan faluk, oan ki’ak, no família laiha kbiit finanseira atu sustenta ona ba eskola.
MSSI implementa ona polítika ne’e iha tinan 2008 tuir dekretu lei númeru 18/04/2012 ho objetivu atu promove labarik hosi tinan 0-17 liu-liu atu asesu ba eskola mínimu frekuente to’o ensinu sekundáriu no asesu saúde.
Bolsa da Mãe ba Jerasaun Foun
Tuir planu, nia dehan, pagamentu ba benefisiáriu “Bolsa da Mãe ba Jerasaun Foun” ne’e tanba Banku Nasionál Komersíu Nasionál Timor-Leste (BNCTL, sigla portugés) nia rekursu la to’o entaun Ministériu Finasa fó opsaun ba MSSI atu uza ajénsia hodi halo pagamentu ba benefisiáriu sira.
“Ministériu Finansa (MF) fó opsaun ba ami atu halo diskusaun ho ajénsia bankária sira ne’ebé mak hetan ona autorizasaun hosi Banku Sentrál para ajuda BNCTL halo pagamentu. Ami mós halo enkontru ho BNCTL no BNCTL dehan halo pagamentu real time ne’e sira-nia rekursu la to’o tanba fulan-fulan sira tenke transfere osan ba funsionáriu, idozu sira, ema ho defisiénsia sira inklui veteranu entaun sira-nia rekursu fahe la to’o,” nia dehan.
BNCTL mós sujere atu MSSI buka ajénsia seluk naran katak hetan sertifikadu hosi Banku Sentrál, nune’e bele fahe malu ba munisípiu sira hodi halo pagamentu kada fulan nian.
“Programa bolsa da mãe ba jerasaun foun ne’e mós ba inan isin-rua sira, bainhira inan isin-rua ba rejistu ona iha ospitál ida no hetan ona livru mak konserteza naran tama ona iha parte Ministériu Saúde nian no sei tama iha sistema automatikamente, entaun fulan-fulan ita tenke selu nune’e nia bele sustenta ba nia nesesidade hanesan ai-han ne’ebé nutritivu no aifuan sira,” nia dehan.
Bainhira inan isin-rua mak naran tama iha sistema mak simu osan real time ka bele fulan rua hanesan mós maibé labele adia durante fulan sira nia-laran ka to’o inan tuur ahi.
Nia informa, iha fulan-novembru 2021 ami-nia ekipa ba ona halo observasaun iha sentru saúde sira hanesan Rejiaun Administrativa Espesiál Oé-cusse Ambeno (RAEOA) no haree ona iha katak iha ne’ebá sira uza WIFI entaun presiza tau tablet (telefone) ho pulsa $30 kada fulan ida-nian atu bele uza.
Antes tama ba selebrasaun Natal ninian ne’e, tuir nia, ajénsia ida hanesan Mossa Telemor aprezenta ona iha MSSI, maibé to’o agora seidauk deside ajénsia ida-ne’ebé mak atu halo pagamentu ba benefisiáriu ba programa “Bolsa da Mãe ba Jerasaun Foun” ne’e.
Programa “Bolsa da Mãe ba Jerasaun Foun” ne’e sei implementa uluk iha Munisipíu Ainaro, Bobonaro no RAEOA ho montante orsamentu miliaun $7 no programa ne’e fazeadamente sei introdÚs ba munispíu sira seluk.
Notísia Relevante: Governu prevee millaun $7 ba programa ‘Bolsa da Mãe Jerasaun Foun’
Jornalista : Osória Marques
Editór : Cancio Ximenes