iklan

NASIONÁL, INTERNASIONÁL, HEADLINE, POLÍTIKA

PM Taur no omólogu Scott Morrison diskute importánsia relasaun bilaterál

PM Taur no omólogu Scott Morrison diskute importánsia relasaun bilaterál

Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, no Primeiru-Ministru Austrália, Scott Morrison, hala’o enkontru via virtuál. Imajen/GPM

DILI, 17 fevereiru 2022 (TATOLI)-Primeiru-Ministru (PM), Taur Matan Ruak, no ninia omólogu australianu, Scott Morrison, hala’o sorumutuk virtualmente hodi reafirma importánsia fundamentál relasaun bilaterál entre país rua.

Tuir nota ne’ebé Agência TATOLI asesu kinta ne’e, líder rua ko’alia katak tinan 2022 marka tinan 20 relasaun diplomátika entre Austrália no Timor-Leste, ne’ebé iha biban ne’e parte rua fó apresiasaun ba amizade forte no metin entre povu no hametin kompromisu ne’ebé país rua fahe iha área defeza no seluk tan hosi valór demokrátiku.

Biban ne’e, PM Taur hato’o apresiasaun ba apoiu hosi Austrália, hodi hatán ba COVID-19, destakamentu ekipa asisténsia médika Austrália iha abríl no setembru 2021, ba programa nasionál vasinasaun no fornese vasina doze dahuluk, ne’ebé hanesan nasaun doadór boot ba vasina COVID-19 iha Timor-Leste.

Notísia relevante: PM Taur adia vizita bá Austrália tanba razaun saúde

Xefe Governu rua ne’e fó-sai katak iha inísiu tinan-lima foun, sei apoia setór saúde iha Timor-Leste ho valór millaun AU$ 30, atu hametin prestasaun serbisu hodi kuidadu saúde primáriu, ne’ebé inklui hadi’a nutrisaun, ijiene no saneamentu, no saúde sexuál no reprodutiva.

“Primeiru-Ministru sira konkorda atu serbisu hamutuk hodi apoiu rekuperasaun ekonomia hafoin pandemia,” nota ne’e sita.

Austrália mós  disponibiliza ona millaun AU$ 30 hodi fó apoiu no ajuda seluk hodi mantein serbisu no atividade ekonómiku durante krize, inklui finansiamentu ba Programa Nasionál Dezenvolvimentu Suku (PNDS) Timor-Leste, ne’ebé permite konstrusaun infraestrutura komunitária hanesan sistema irrigasaun, ponte kiik no estrada iha aldeia sira hotu.

Aleinde ne’e, Xefe Ezekutivu rua rekoñese importánsia atu reforsa infraestrutura esensiál sira hodi promove ba prosperidade ekonómika Timor-Leste ba tempu naruk.

Biban ne’e, PM Taur hato’o kompromisu ba implementasaun ligasaun kabu submarinu hosi Timor-Leste bá Austrália, hodi permite serbisu internet ne’ebé lais, fiável no asesível ba konsumidór no empreza.

Notísia relevante: Projetu ligasaun kabu submarinu iha ona CNA

Nune’e mós, PM Morrison konfirma ona katak Austrália sei fó apoiu kona-ba reabilitasaun Aeroportu Internasionál Comoro, Dili.

Durante diskusaun, Xefe Governu rua louva ho anunsia hosi Diretór Ezekutivu Qantas, Alan Joyce, katak kompañia aérea ne’e sei estabelese rota komersiál permanente ida entre Darwin no Dili, ho númeru krexente voo sira tuir akordu foun servisu aéreu país rua.

“Voo foun sira ne’e sei aumenta oportunidade ba komérsiu, turizmu no mobilidade laborál entre ita-nia país sira,” PM Morrison otimista.

PM rua ne’e diskute importánsia mobilidade laborál iha promosaun rekuperasaun ekonómika iha país rua.

Diskute mós kona-ba interese komún hosi Austrália no Timor-Leste iha rejiaun Indo-Pasífiku nakloke, inkluziva no forte, ne’ebé direitu sira hosi Estadu hotu sei hetan respeitu no sei define soberania no independénsia kada nasaun.

Sira mós ko’alia liu ba rezolusaun ida hosi disputa ne’ebé naruk, kona-ba fronteira marítima, liuhosi prosesu rekonsiliasaun obrigatóriu hanesan UNCLOS, hanesan ezemplu ida ne’ebé forte hosi rezolusaun pasífika ba disputa sira bazeia ba direitu internasionál.

Nune’e, Taur Matan Ruak no Scott Morrison, deside ona atu serbisu hamutuk hodi impede peska ilegál iha Tasi Timór, ema kontrabandista sira no ema kriminozu transnasionál sira.

Toka mós kona-ba envolvimentu boot Timor-Leste ba organizasaun multilaterál sira inklui proposta adezaun ba Asosaisaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN, sigla inglés) no Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK), ne’ebé ba kestaun ne’e hetan apoiu másimu hosi Austrália.

Jornalista : Antónia Gusmão

Editora      : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!