DILI, 04 jullu 2022 (TATOLI) – Autoridade protesaun sívil (APC, sigla portugés) fó apoiu umanitáriu ba vítima Dezastre Naturál hamutuk uma-kain 363, iha munisípiu tolu hanesan Viqueque, Covalima (Suai) no Lautem.
Númeru temporáriu iha Viqueque hamutuk uma-kain 179 no iha Suai numéru temporáriu hamutuk 184, ho totál populasaun ne’ebé mak sai vítima hamutuk 547.
“Daudaun ne’e ekipa protesaun sivíl fó ona asisténsia emerjénsia ba vitíma sira no iha koordenasaun protesaun sívil, liña ministériu, autoridade lokál sira liu-liu Prezidente autoridade, Administradór Munisípiu sira,” Prezidente APC, Superintendente Ismael Babo, relata ba TATOLI iha nia knaar fatin, Caicoli-Dili, segunda-ne’e.
Tuir autoridade APC ne’e katak membru Polísia nasionál Timor-Leste (PNTL) no Falintil-FDTL (Forsa defeza Timor-Leste) sira ne’ebé destaka iha munisípiu rua (Viqueque ho Covalima-Suai) ne’ebé afeta ba dezastre naturál ne’e sei iha koordenasaun sira ba vítima liu-liu evakua balun ba iha eskola sekundária jerál Suai no evakua mós prizioneiru sira ba iha aeroportu ne’ebé maka sai mós sentru evakuasaun ne’ebé protesaun sivíl prepara iha tinan hirak liubá.
Sentru evakuasaun iha Sede suku Viqueque nian, depois situasaun normál sira fila-fali ba sira-nia hela fatin.
“Ami fó-apoiu emerjénsia, normalmente, hanesan fó-hahán no apoiu nesesidade bázika hodi sustenta sira-nia moris durante períodu loron balun depois situasaun normál sira bele fila-fali ba sira nia hela fatin,” Autoridade APC ne’e dehan.
Nia hatutan, ekipa kontinua halo verifikasaun ba uma ne’ebé hetan estragu iha munisípiu sira ne’e no ita haree uma sira estragu ne’e tama iha kategoria saida, Estadu apoiu ekipamentu konstrusaun ruma para sira bele hadi’a sira-nia uma bazeia ba dekretu-lei nú.7 ne’ebé maka Estadu fornese apoiu rekuperasaun ba vítima sira maibé ho kritériu ne’ebé mak rigór iha nia implementasaun.
Antes ne’e, protesaun sívil rasik seidauk iha armazenamentu iha munisípiu Viqueque no Suai, maibé ita enkoordenasaun estatal liu-liu administradór no sosiál sira ita restok foos no nesesidade balu iha ne’ebá bainhira dezastre sira fó apoiu imediatamente, ita espera apoiu sira ne’e bele to’o iha ita nia populasaun sira.
Protesaun sívil nafatin iha koordenasaun ho setór privadu sira tantu situasaun normál, situasaun emerjénsia no mós situasaun rekuperasaun; servisu hamutuk hodi fó-apoiu liuhusi kanál protesaun sívil nia jestaun organizasaun para labele halo apoiu duplikasaun no ita implementa tuir lei protesaun sivíl.
Bazeia ba lei númeru 7/2021 ne’ebé oras nee estabelese ona Autoridade protesaun sivíl hodi foka ba jestaun administrativa ba protesaun sivíl nian.
“Agora iha ona prezidente autoridade protesaun sivíl ida komesa serbisu operasionalizasaun atu kompleta sistema seguransa nasionál ho nune’e maka dezafiu ne’ebé ita haree ba oin ita halo preparasaun organizasaun no ba futuru iha komandante operasaun nasionál ne’ebé mak sei apoiu prezidente autoridade iha munisipál sira hotu-hotu iha komandante protesaun sivíl,’’ nia realsa.
Prezidente APC, Superintendente Ismael Babo informa, APC disponível ona orsamentu hodi responde ba situasaun emerjénsia ho montante 11 millaun dolár amerikanu iha tinan 2022. “Autoridade mós sei proposta tan 40 milliaun dolár amérikanu iha tinan 2023”.
Entretantu, dezastre naturál akontese iha munisípiu Lospalos no Viqueque – munisípiu rua lokaliza iha ponta leste Timór nian, inklui Covalima, iha parte osidentál.
Notísia relevante:MOP observa direta komunidade afetadu inundasaun iha Covalima
Jornalista: José Belarmino De Sá
Editór: Rafy Belo