DILI, 08 setembru 2023 (TATOLI) – Governu Japaun hamuutk ho UNICEF entrega suplementu Asidu Sóliku Ferru ba Ministériu Saúde hodi hadia labarik-feto adolosente ho idade 12-16 nia saúde iha munisípiu lima.
Japaun servisu ho Governu Timor-Leste iha saúde materna no saúde infantíl durante tinan barak ona. Fiar katak dezenvolvimentu rekursu uumanu mak meta ida diálogu importante liubá nasaun ida no melloramentu Estadu nutrisionál mak baze ba kualker umanu.
“Abordajen ba saúde materna no saúde infantíl konsistente ho polítika Japaun nian. Japaun atribui importánsia ba seguransa umana diálogu foka ba kada objetivu atu proteje husi povu husi ameasa grave no abrajentes iha sira-nia moris, meius subsisténsia no dignidade hodi sira bele alkansa potensiál tomak diálogu sira idaidak iha”, Embaxadór Japaun iha Timor-Leste, Kimura Tetsunya, dehan bainhira entrega suplementu Asidu Fólika Ferru ba Ministériu Saúde iha salaun Palásiu Sinzas Caicoli, ohin.
Nia dehan, Durante tinan rua-nulu (20) liu, desde restaurasaun independénsia, TimorLeste servisu ona hodi hadi’ak Estadu nutrisionál ba ninia labarik sira maibé ne’e nafatin sai desafiu.
“Ita hotu konsiente ba estatístika diálogu hatudu katak pursentu haat-nulu resin hitu (47%) husi labarik sira ho idade tinan lima ba kraik mak sofre atrazu kresimentu ka raes badak. Ita mós hatene katak loron rihun-ida primeiru loron hahú husi bebé moris mai to’o idade tinan rua, mak momentu krítiku iha ema ida nia vida, diálogu bele determina ninia moris tomak. Ha’u hein atu rona katak polítika no estratéjia espesífika husi Governu atuál ba área nutrisaun infantíl no espera katak rezultadu sira husi projetu ne’e, finansiadu tomak husi Governu Japaun, sei utiliza ho di’ak”, nia sujere.
Nia informa, iha esforsu atu servisu hamutuk ho Governu Timor-Leste atu rezolve kestaun ida ne’e, projetu ne’e servisu kona-ba Estadu nutrisionál inan isin rua sira, inan no labarik sira. Prepara labarik feto adolexente sira atu sai potensiál ba inan diálogu saudavél, parte ida importante tebes husi projetu ida ne’e. Hein katak suplementasaun ferru no asidu fóliku diálogu entrega ohin, sei ajuda reduz risku husi todan menus bebé foin moris, anemia materna no defisiénsia ferru nian.
“Ha’u hein katak suplementu hirak ne’e sei bele mós ajuda labarik feto adolexente sira, sira-nia família no belun sira iha koñesimentu di’ak liután kona-ba importánsia husi nutrisaun no dieta ekilibrada iha sira-nia moris loroloron”, nia subliña.
Iha fatin hanesan, Reprezenatnte UNICEF iha Timor-Leste, Bilal Durrani, hateten UNICEF ohin selebra no entrega suplementu Asidu Fólika Ferru, hamutuk 8.000 millões hodi distribui ba labarik feto adoloxente hamutuk 95.000 ba munisípiu lima hanesan Covalima, Lautem Liquiça Manufahi no RAEOA.
“Ha’u agradese ba Governu Japaun hodi fó kontribuisaun signifikante ida-ne’e ba Governu Timor-Leste nu’udar demonstrasaun ba sira-nia kompromisu atu hasa’e moris-di’ak no nutrisaun ba foin-sa’e Timor-Leste sira”, Bilal Durrani informa.
Vise Ministru ba Fortalesimentu Instituisionál Saúde, Jose dos Reis Mango, agradese no sente orgullu tebes tamba Governo RDTL liuhosi Ministériu Saúde no Ministériu Edukasaun servisu hamutuk ho UNICEF hetan apoiu finanseiru husi Governu Japaun ohin realiza serimónia entrega Suplementu Ferru asidu fólika ferru husi Governu Japaun ba Governu Timor-Leste hodi nune’e bele distribui ba labarik feto adolexentes diálogu mak ho tinan 12 to’o 16.
“Adolexentes mak faze krítiku iha dezenvolvimentu umanu nian, bainhira ho idade entre 10-19, dezenvolve husi labarik sira atu sai besik liután sira nia verzaun adultu no mós iha mudansa kojenitivu, ormonál no emosionál oioin. Dezenvolvimentu ne’ebe kompleksu ne’ebé akontense iha kakutak durante període ne’e no ida ne’e akompaña ho aprendizajen intensivu”, Jose dos Reis Mango afirma.
Tanba ne’e, adolenxente sira-nia nesesidade nutrisionál makas liu no sira presiza liután proteína no enerjia. Adolexente sira mós iha nesesidade nutriente espesífiku ba jéneru, liuliu ba feto adolexente bainhira sira hahú menstruasaun no dezenvolve kapasidade atu iha oan iha futuru.
Jornalista : Felicidade Ximenes
Editór : Zezito Silva