DILI, 07 fevereiru 2024 (TATOLI) – Prezidente Repúblika, José Ramos Horta ho delegasaun, fila hikas mai ona Timor-Leste, hafoin vizita nasaun tolu iha Europa hanesan Vatikanu, Fransa no Reiunu Unidu, durante semana rua.
Bainhira to’o iha Timor-Leste , Prezidente Repúblika, informa katak iha vizita dahuluk ba Fransa hodi hasoru malu ho Prezidente Emmanuel Macron.
“Ha’u hasoru malu ho Prezidente Fransa atu hametin liután kooperasaun entre nasaun rua hodi fasilita kompaña sira hosi Fransa atu mai investe tan iha ne’e,” hatete Xefe Estadu ba jornalista sira iha Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato, kuarta ne’e.
Durante hasoru malu, Xefe Estadu ko’alia mós ba Prezidente Fransa atu ajuda oinsá mobiliza tan investór iha área oioin atu mai investe iha Timor-Leste, tanba Empreza Bolloré halo ona investimentu ne’ebé la’o ho susesu.
“Ita ko’alia oinsa atu mobiliza liu tan kompaña Fransa ba investimentu iha área Ótel tanba Fransa mós iha Ótel ne’ebé di’ak no kualidade iha mundu hanesan iha Indonézia, Europa no seluk tan, entaun Prezidente Fransa sei ko’alia ho kompaña sira ne’e atu mai investe iha Timor-Leste,” katak.
Alende ne’e, PR Horta hasoru mós Agência Franses ba Dezenvolvimentu (AFD) oinsa bele tulun Timor-Leste nia prosesu dezenvolvimentu.
“Agência Franses Dezenvolvimentu, instituisaun ida ne’ebé antigu no boot iha mundu, sira la’os ajuda de’it maibé sira mós bele fó imprestimu ba nasaun sira ne’ebé presiza atu halo dezenvolvimentu. Sira hakarak tebes mai Timor-Leste no iha tempu besik sira sei mai atu haree oinsa kontribui liutan ba ekonomia Timor-Leste nian,” nia relata.
Alende ne’e, Xefe Estadu hanesan konvidadu espesiál hodi halo plestra publiku hanesan Brites ba dame ne’ebé akomula nasaun hotu iha Europa no ida fali hasoru malu ho Universidade Siénsia Politika ne’ebé númeru primeiru iha Europa ko’alia kona-ba oinsá bele fasilita timoroan sira iha futuru bele ba estudu mós iha ne’ebá.
Preokupa Timoroan iha Reinu Unidu
Durante vizita iha Reinu Unidu, Xefe Estadu, Ramos Horta, hasoru malu ho Ministru Negósiu Estranjeiru Inglaterra, Vise Ministra Asuntu Pasifiku no Ázia.
“Relasaun ita ho Inglaterra metin, objetivu prinsipál ida mak oinsa rezolve situasaun ne’ebé timoroan sira hasoru iha ne’ebá, balun pasaporte mate ona, balun ilegál, balun mós serbisu ilegál no ema esplora sira, laiha kontratu ruma ida ne’e mak ha’u nia preokupasaun. Iha hasoru malu lider sira ne’e husu mai ha’u, ita hakarak ha’u halo saida ba Timor-Leste? Ha’u hatan simplis, favor tau matan ba timoroan sira iha ne’e, husik sira servisu hodi kontribui ba ekonomia Inglaterra no Timor-Leste, sira ema la barak iha ne’e,” hatete Horta.
Tanba ne’e, Xefe Estadu garante katak Governu Inglaterra sei haree timoroan sira iha ne’ebá ho di’ak no sei la foti asaun ne’ebé la di’ak hasoru timoroan hirak ne’e.
“Ha’u promete ona ba timoroan sira iha ne’ebá katak ha’u sei fila fali ba Inglaterra iha fulan juñu atu hasoru malu ho sira ha’u sei liu ba Norte Irlandia hodi haree ko’alia ho Governu Irlandia oinsa bele tau matan ba timoroan hirak ne’e,” nia salienta.
Amu Papa vizita duni TL
Entertantu, Vizita Prezidente Horta nian bá Vatikanu hasoru malu ho Santu Padre Papa Francisco ko’alia kona-ba oinsa mak Papa atu vizita Timor-Leste.
“Vizita Papa nian ne’e la’os ona novidade tanba sei vizita duni, tanba ekipa hosi Vatikanu mai ona iha ne’e atu haree fatin, kestaun seguransa, lojistika no seluk tan,” nia dehan.
Kona-ba loron saida mak Papa atu vizita Timor-Leste Prezidente Repúblika seidauk bele fó sai tanba sei haree ba kestaun oioin no husu srani hotu atu hein de’it tanba Papa sei vizita duni Timor-Leste.
Jornalista: Hortencio Sanchez
Editór : Florencio Miranda Ximenes
