iklan

NASIONÁL, HEADLINE, POLÍTIKA

PM Xanana husu solidariedade internasionál apoia povu Myanmar hetan liberdade

PM Xanana husu solidariedade internasionál apoia povu Myanmar hetan liberdade

Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão. Imajen Tatoli/Egas Cristóvão

DILI, 04 marsu 2024 (TATOLI)–Primeiru-Minisru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão bolu atensaun ba komunidade internasionál no ativista direitu umanu sira hotu atu hamutuk fó apoiu ba populasaun Myanmar ninia luta atu hetan liberdade, harii dame no harii Estadu unidade nasionál ida hodi hakotu junta militár.

Xefe Governu dehan, Timor-Leste hato’o pozisaun ne’e ba Sekretariu Jerál Organizasaun Nasaun Unida (ONU) inklui mós Xefe Estadu no Xefe Governu Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN, sigla inglés) atu implementa ona akordu P5 (five-point consensus) ne’ebé líder asosiasaun sira asina iha tinan 2021 atu rezolve problema étniku no junta militár.

“Ha’u apela ba junta militár atu respeita prinsípiu demokrátiku, liberdade no povu Myanmar ninia hakarak. Tuir ami nia esperiénsia luta nian, valór hosi diálogu no demokrasia, ami hatene importánsia hosi solidariedade internasionál. Ita tenki husik povu Myanmar hatene katak, sira la la’o mesak, ita hamutuk ho sira, atu apoia sira to’o sira-nia mehi sai realidade” PM Xanana hato’o liuhosi nota ne’ebé Agência Tatoli asesu, segunda ne’e.

Notísia relevante : “Ami kontinua solidáriu ho povu Myanmar” – PR Horta

Liuhosi palestra iha simeira komunidade Myanmar ne’ebé hala’o iha salaun United Workers Union, Melbourne, Austrália, Xefe Governu husu mós atu populasaun Myanmar iha Austrália kontinua halo kampaña maka’as bolu grupu solidaridade no líder polítiku mundu tomak tau hanoin fó solusaun ba krize polítika no militár iha Myanmar.

Akordu P5  ne’ebé líder ASEAN asina maka hanesan:

  • Hapara imediata violénsia iha Myanmar,
  • Kria diálogu konstrutivu entre parte relevante sira, hodi buka solusaun pasífika iha Myanmar,
  • Enviadu hosi ASEAN tenki fasilita prosesu mediasaun ba diálogu ho asisténsia hosi Sekretáriu Jerál ASEAN,
  • ASEAN tenki fornese asisténsia umanitária liuhosi Sentru Asisténsia Umanitária ba Jestaun Dezastre (AHA-Center, sigla iha inglés),
  • Enviadu Espesiál no delegasaun ASEAN tenki vizita Myanmar hodi hasoru malu ho parte importante sira hotu ne’ebé problema hodi solusiona problema hotu iha Myanmar.

Iha simeira ne’e, PM Xanana introdús mós servisu grupu g7+ ba komunidade Myanmar. g7+ halibur nasaun frajil no pos-konflitu hamutuk 20 hosi Áfrika, Ázia, Médiu Oriente no Pasífiku. g7+ defende direitu povu Myanmar nian iha Nasaun Unida hodi promove reziliénsia no estabilidade Estadu. Tanba g7+ iha estatutu hanesan observadór iha ONU, ne’ebé fó dalan ba nia atu aprezenta perspetiva koletiva ida kona-ba ajenda no servisu Nasaun Unida nian.

Nune’e mós, reprezentante Governu Unidade Nasionál Myanmar iha Austrália, Tun Aung Shwe hato’o agradese ba Primeiru-Ministru no populasaun Timor-Leste ne’ebé apoia maka’as atu hakotu junta militár iha Myanmar.

“Lori povu Myanmar, ha’u hakarak espresa ami-nia senseru gratidaun ba líder Timor-Leste no lideransa foun sira iha Timor-Leste ne’ebé tempu barak ona apoia ami-nia luta hodi restaura ami nia demokrasia no direitu umanu,” Tun Aung Shwe akresenta.

Junta militár ne’ebé akontese iha loron 01 fevereru 2021 to’o agora, lansa violénsia hasoru populasaun Myanmar rezulta ema 4.500 mak mate no detein populasaun inosente hamutuk rihun 26 no daudaun ne’e sei iha populasaun hamutuk rihun 20 sei kontinua dadur iha prizaun hamutuk ho Konsilleiru Estadu Myanmar, Aunsan Suu Kyi no Lider Nasionál, Win Myint.

Ho problema ne’e, populasaun Myanmar deklara atu foti asaun imediata hodi hapara violénsia junta militár. Sira mós akresenta atu rekoñese no apoia Governu unidade nasionál. Nu’udar Governu ne’ebé lejítimu hodi reprezenta povu Myanmar ukun ho dame, domin no harii Governu ida forte.

Povu Myanmar husu mós atu junta militár fó liberdade ba prizioneru polítiku sira hanesan Aunsan Suu Kyi no populasaun inosente sira.

Nia apela ba komunidade internasionál atu foti medida no halo embargu ba arma funu nian inklui hodi hapara asesu junta militár ninia atividade tomak.

Povu Myanmar mós kondena makas’as lei militár obrigatóriu ne’ebé introdús hosi junta militár iha 10 fevereiru 2024 hodi obriga joven sira hodi serve militár durante Estadu emerjénsia kontinua halo violasaun krime kontra direitu umanu povu nian.

Entretantu, Assistant Secretary, Australian Council of Trade Unions (ACTU), Joseph Mitchell, hato’o agradese bele organiza simeira populasaun Myanmar ho apoiu hosi ativista direitu umanu iha Austrália no rona intervensaun furak hosi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão.

Hafoin partisipa simeira ne’e, Xefe Governu Xanana hasai fotografia hamutuk ho komunidade Myanmar ne’ebé kaer mós Konsilleiru Estadu Myanmar, Aunsan Suu Kyi nia fotografia hodi espresa sira-nia solidaridade.

Jornalista     : Antónia Gusmão

Editora          : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!