DILI, 19 agostu 2024 (TATOLI) – Grupu Operadór Rede Timor-Leste ka Timor-Leste Network Operators Group (TLnog) kolabora ho Sentru Informasaun Rede Ázia Pasífika (APNIC), hala’o workshop ida hodi introdús importánsia husi enkamiñamentu internet ba dezenvolvimentu Timor-Leste nian.
Xefe Komité TLnog, José Lau Dias, esplika workshop ne’e durante loron haat, hahú iha loron 19 to’o 22 fulan-Agostu 2024 no fahe esperiénsia no koñesimentu, aprendizajen prátika no oportunidade sira rede nian.
Objetivu husi workshop ida-ne’e maka atu fornese plataforma ida ba pesoál tékniku junior sira atu hetan komprensaun sólidu ida kona-ba prinsípiu no prátika sira enkamiñamentu internet nian. “Liuhusi ezersísiu prátika husi péritu sira no diskusaun interativu sira, ami hakarak ekipa partisipante sira ho abilidade nesesáriu hodi kontribui ho efetivu ba kreximentu no dezenvolvimentu infraestrutura internet TL nian”, José Lau Dias dehan iha salaun enkontru Ministériu Transporte no Komunikasaun iha Caicoli, ohin.
Nia dehan, internet routing maka hanesan Rede Globál hodi asegura katak pakote dadus sira to’o iha sira-nia destinu ho efetivu no konfiável. Komprensaun sólidu ida kona-ba enkamiñamentu internet nian maka esensiál ba administradór rede sira, enjiñeiru sira no ema sira ne’ebé halo polítika atu jere no optimiza konetividade internet nian.
TLnog nia papél importante ida hodi promove ekipa dezenvolvimentu internet nian ka liuhosi halibur operadór rede sira, enjiñeiru rede sira no profisionál tékniku sira seluk, hodi kria ambiente kolaborativu ida.
“Workshop ne’e nakloke ba ema hotu inklui estudante sira no hetan partisipasaun husi parte interesada sira inklui reprezentante husi ISP sira, Sentru Formasaun, operadór selulár sira, fornesedór konteúdu sira, akadémiku sira, Cloud Enterprise, organizasaun finanseira sira no mós husi ajénsia Governu relevante sira, ha’u enkoraja ba partisipante hothotu atu envolve ativu iha workshop ne’e. Husu pergunta no fahe sira nia esperiénsia, hamutuk ita bele harii konetividade internet ne’ebé dinámiku no reziliente”, nia hatete.
Iha fatin hanesan, Formadór APNIC, Awal Haolader, hateten formasaun ne’e hanesan introdusaun alvu ida ba ema foin-sae sira ba Operasaun Rede nian, ne’ebé kobre prinsípiu sira dezeñu enkamiñamentu internet nian no prátika di’ak liu indústria nian kona-ba oinsá atu harii rede eskalavel sira, liuhosi kombinasaun diskusaun no prátika direta.
“Ami sei esplora protokolu sira enkamiñamentu no téknika relevante sira hanesan kontrolu polítika no mulithoming ho prátika di’ak liu jerál sira”, nia relata.
Partisipante ba workshop ida-ne’e kuaze 50 mak tuir, reprezenta Fornesedór Servisu Internet (ISP), Akadémiku/Peskizadór, Governu, Profisionál IT, Organizasaun Naun-Governamentál (ONG), IXP (Pontu Interkámbiu Internet), Empreza no seluk tan ne’ebé sei hetan asisténsia husi instrutór na’in-haat hanesan hanesan Awal Haolader (APNIC), Shane Hermoso (APNIC), José Dias (TLNOG/Timor Telecom) no Jemris Yeros (TLNOG/Timor Telecom).
Workshop ne’e hetan mós apoiu kolaborativu husi parseiru oioin hanesan RedStar, MetroLink, PCH (Packet Clearing House), SACOMTEL, Timor Telecom, MTK, Gardamor, ISP, ETO Telco.
Jornalista : Felicidade Ximenes
Editór : Zezito Silva