BAUCAU, 06 fevereiru 2025 (TATOLI)–Parseiru lokál liuhosi Sentru Dezenvolvimentu Komunitáriu (CDC-sigla Portugés) prontu apoia implementasaun lei podér lokál no desentralizasaun administrativa.
Diretór CDC Baucau, Vicente Matos Belo, esplika maneira apoia referida depózita liuhosi prepara rekursu umanu hanesan formasaun nune’e futuru bainhira estabelese autonomia administrativa, munisípiu Baucau preparadu ona iha área agrikultura.
“Sentru formasaun prontu serbisu hamutuk ho governu liuhosi Sekretaria Estadu Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE) hodi responde bá iha kampu traballu,” Diretór CDC Baucau informa ba TATOLI iha Triloka, Baucau, kinta ne’e.
Vicente Belo hateten durante ne’e CDC nu’udár sentru formasaun sempre kolabora ho governu sentrál no lokál no nafatin iha kompromisu atu prepara juventude iha área agrikultura ne’ebé konsideradu importante ba kreximentu ekonomia bainhira implementa ona podér lokál iha Baucau.
Aleinde ne’e, CDC halo kooperasaun ho parseiru internasionál hanesan International Labour Organization (ILO) hodi prodús materiál sira husi nú ba kategória indústria hanesan halo anar, karpet, tali, biti, mina-virjen no seluk tán.
“Ida-ne’e oportunidade boot ba setór hotu-hotu atu eleva produtu lokál ba merkadu nasionál no rejionál,” Vicente Belo akresenta.
Nia husu governu sentrál presiza iha programa entre liña ministeriál hanesan Ministériu Agrikultura, Pekuária no Peska (MAPP), Ministériu Komérsiu no Indústria (MKI) no Kámara Komérsiu Indústria Timor-Leste (CCI-TL-sigla portugés) kria programa integradu hodi define grupu agrikultór relasiona ho setór produsaun.
Tuir Vicente Belo, bainhira polítika governu ba setór agrikultura klaru hodi implementa podér lokál automatikamente sei redús taxa dezempregu, aumentu rendimentu uma-kain no sei hasa’e rendimentu governu lokál no sentrál.
Munisípiu Baucau iha poténsia nú no kulu, setór ortikultura mós iha poténsia ne’ebé lokalizadu iha postu Baucau Vila, Baguia no Venilale liuliu ai-han hanesan modo, alfase, liis no tomate, enkuantu produsaun hare lokalizadu iha postu ualu ho tótal ektare rihun 14-resin.
Governu sentrál liuhosi MAE iha tempu badak sei aprezenta kalendáriu implementasaun podér lokál no desentralizasaun administrativa hodi hetan aprovasaun iha reuniaun Konsellu Ministru (KM) nune’e futuru bele ona aplika lei tolu kona-ba polítika desentralizasaun administrativa iha kada munisípiu.
Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste (KRDTL) artigu 72 hateten katak estabelesementu podér lokál parte husi loke dalan ba kriasaun lei tolu hanesan lei númeru: 23/2023, loron 10 novembru, sei regulariza implementasaun podér lokál no desentralizasaun administrativa, lei númeru: 16/2023, loron 31 maiu, kona-ba finansa munisipál sei regulariza maneira hotu utilizasaun orsamentu no lei númeru: 22/2021, loron 4 novembru, kona-ba eleisaun munisipál sei regulariza mekanizmu eleisaun ba membru asembleia no prezidente autoridade munisipál.
Jornalista: Natalino Belo
Editór: Xisto Freitas da Piedade