BAUKAU, 28 Fevereiru 2025 (TATOLI)—Ospitál Rejionál Eduardo Ximenes (HoREX-sigla portugés) Baukau, rejista pasiente hamutuk na’in-44 sofre moras HIV-Sida.
Konsellór Programa HIV-Sida HoREX Baukau, Sabino de Carvalho, esplika pasiente hirak-ne’e kompostu feto 19 no mane na’in-25 ne’ebé maioria idade produtiva hamutuk 36, avansadu (idade 40-50 resin) na’in neen inklui labarik ki’ik (bebé) na’in-rua.
“Fulan-fulan pasiente sira-ne’e mai foti ai-moruk. Dalaruma ha’u lori tuir ba tanba tenke konsumi ai-moruk rutina ne’e bele hanaruk vida,” Konsellór Programa HIV-Sida HoREX Baukau informa ba TATOLI iha ninia kna’ar fatin, Vila Nova, Baucau, sesta ne’e.
Sabino subliña, pasiente sira-ne’e rejistradu husi munisípiu tolu hanesan Lautein, Viqueque, Manatuto no Baukau ne’ebé deskonfia sofre moras HIV-Sida kauza husi relasaun seksúal liu ema ida no la utiliza protetór (kondom).
Aleinde ne’e, posibilidade ki’ik hada’et husi daun tatto no inan bainhira isin-rua la halo teste médiku nune’e hada’et ba bebé hafoin partu.
“Sira-nia kondisaun di’ak hotu tanba kontinua hala’o tratamentu,” Sabino haktuir.
Responsavél programa HIV-Sida HoREX kontinua husu ba komunidade liuliu juventude atu evita hala’o relasaun seksúal no uza kondom tanba bainhira akontese bele hada’et ba família inklui sosiedade.
Iha programa IX Governu Konstitusionál, Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór Asuntu Sosiál no Ministru Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária sei tulun Primeiru-Ministru iha koordenasaun no supervizaun ba membru Governu ne’ebé responsável ba ezekusaun polítika ba área governasaun iha aspetu sosiál inklui Ministériu Saúde hodi halo atendimentu sosiál ba populasaun vulnerável sira no mós prevensaun ba HIV-Sida, nu’udár kauza nasionál no prioridade estratéjika ba mandatu IX Governu konstitucionál, atu kontinua Planu Estratéjia 2011-2030 hodi hasa’e konsiénsializasaun ba populasaun hodi kombate virus ida-ne‟e.
Virus HIV nu’udár problema sosiál no kauza nasionál no ema ne’ebé hamosu estigma no diskriminasaun nesesita intervensaun imediata husi instituisaun relevante sira, liuiu husi Institutu Nasionál Kombate HIV/SIDA, I.P. (INCSIDA).
Prioridade IX Governu Konstitusionál kontinua tau-matan liuhusi desizaun polítika sira iha Konsellu Ministru hodi asegura atendimentu ba grupu vulnerável sira, espesialmente asegura kontinuasaun iha tempu agora no futuru ba prevensaun HIV no mós ba komunidade ne’ebé moris ho HIV iha Timor-Leste.
Jornalista: Natalino Belo
Editór: Xisto Freitas da Piedade