DILI, 13 Marsu 2025 (TATOLI) – Autoridade Nasionál Komunikasaun (ANC, sigla portugés) atribui serfikadu rejistu ba Internet Service Provider (ISP) ka Provedór Servisu Internét rua, Vorakai no Chiliasa, hodi hala’o atividade iha setór telekomunikasaun iha Timor-Leste.
Prezidente ANC, Flávio Cardoso Neves, hateten sertifikadu ne’ebé ANC atribui ne’e tanba Timor-Leste aplika rejime kompetisaun, nune’e sé de’it tantu empreza nasionál komu internasionál sira iha direitu atu loke ISP.
Ba empreza sira ne’ebé atu halo negósiu, rekizitu dahuluk mak tenke rejistu iha Servisu Rejistu no Verifikasaun Emprezariál (SERVE, I.P).
ANC mós iha kritériu rasik ne’ebé tenke prienxe mak empreza ne’ebé de’it atu mai investe tenke ho nia planu tékniku no negósiu, nomós orsamentu hira mak prevee presiza tau hotu.
“Planu negósiu ne’e atu hateten katak sira atu implementa ne’e kobertura iha ne’ebé de’it, tenke mai ho ninia dezeñu [no] ANC haree”, Flávio Cardoso hateten iha ANC, ohin.
Nia dehan sertifikadu rejistu ne’ebé ohin fahe ne’e hanesan pasu dahuluk no empreza sei halo fali diskuasaun kle’an ho ANC ba tipu lisensa ba utilizasaun satélite nian ne’ebé iha.
Tipu lisensa ne’e iha tolu mak individuál, espektru individuál ba iha rede nian no lisensa jerál. “Ida-ne’e depende sira atu uza ida ne’ebé?”, tenik.
Nia realsa katak ISP sira ne’ebé rejista tenke kontribui taxa ba Estadu. Ho ida-ne’e mak Governu halo mudansa ba dekretu-lei númeru 15/2012 ba dekretu-lei númeru 31/2024, ne’ebé halai liu ba implementasaun lisensa tipu tolu ne’e.
Ba kualkér taxa saida de’it mak ANC atu aplika ba ISP sira ne’e tenke hetan aprovasaun husi Konsellu Ministru. Daudaun ne’e, iha ISP hamutuk 16 mak eziste iha Timor-Leste.
ISP 16 ne’e mak hanesan Metrolink Lda, Raph Vision Electronic Unip. Lda, Marapido Net Unipessoal Lda, Apurva Unipessoal Lda, Megtelco Lda, Kacific Broadband Satellite no seluk tan.
Prezidente ANC mós husu ba ISP sira bainhira iha futuru mak hakarak investe iha setór telekomunikasaun, labele iha de’it nasionál maibé bele to’o iha área remota sira.
Iha fatin hanesan, Diretór empreza Chiliasa, Lúcio Afonso, hateten nia parte prontu atu kompete ho ISP sira seluk ho maneira ne’ebé diferente mak fa’an internét ho folin ne’ebé baratu.
“Planu Chiliasa nian ba oin mak halo esforsu, sei fa’an internét ba dahuluk gratuita fulan ida, haree nia kualidade di’ak mak kontinua ho folin baratu, la di’ak hapara. Maneira ne’ebé ami fa’an ba ministériu sira ho folin baratu tuir kapasidade internét nian kada MB ho folin $40 to’o $45, maibé hola barak liu ami sei hatún”, nia dehan.
Jornista: Arminda Fonseca
Editora: Maria Auxiliadora
