DILI, 21 Abril 2025 (TATOLI)-Plan Internasionál Timor-Leste (PITL) servisu hamutuk ho Asosiasaun Defisiénsia Halibur Matan Timor-Leste (AHDMTL) no Arkuiris Timor-Leste (ATL) organiza treinamentu kona-ba orientasaun seksuál, identidade jéneru, espresaun jéneru no karakterístika seksuál (SOGIESC, sigla inglés) ba jornalista sira.
Objetivu husi formasaun ne’e, mídia bele informa ho loloos sobre direitu ema ho diversidade ba sosiedade no mos promove padraun direitu umanu internasionál, ne’ebé relasiona ho asuntu SOGIESC.
Seluk mak proteje protagonista sira hodi asegura orientasaun seksuál ka identidade jéneru, ne’ebé simu tratamentu justu.

Treinadora, Antonieta Maia, konsidera papel mídia importante tebes ba komunidade.
“Eduka ita-nia komunidade atu bele kompriende termu hirak-ne’e no mós bele hasa’e sira-nia konesimentu ho esperansa katak, sira bele simu ema ho diversidade (LGBTQI+), promove sira-nia direitu no para halo diskriminasaun”, nia dehan iha salaun CVTL Bairru Formoza.
Nia esplika, kontestu kona-ba SOGIESC, fahe ba parte haat hanesan; orientasaun seksuál (heteroseksuál, homoseksuál, biseksuál), identidade jéneru (feto, mane no genderqueer), espresaun jéneru (maneira hatasi ne’ebé femininu, maskulinu, androgynous) no karakterístika seksuál (seksu feto, mane no interseks).
“Husu mós ba jornalista sira atu iha formasaun ida-ne’e bele aumenta konesimentu hodi fó sai informasaun tuir termu ne’ebé sensivel bainhira publika informasaun kona-ba kontestu ne’e rasik”, nia énfaze.
Iha fatin hanesan tuir jornalista mídia GMN-TV, João Bosco Dias Soares, konsidera formasaun ne’e importante ba jornalista sira oinsá mak bele hakerek notísia uza termu liga LGBTQI+.
“Tanba ita hatene katak, papél mídia ne’e importante atu bele transmite informasaun ne’ebé kredivél liga ho asuntu sira importante hanesan identidade jenéru no karaterístika jéneru. Nune’e labele hamosu diskriminasaun entre komunidade ho ema ho diversidade”, nia hatutan.
Treinamentu ida-ne’e hetan apoiu husi Uniaun Europeia (UE) ho totál partisipante hamutuk na’in-15 kompostu husi munisípiu Dili, Ainaru no Ermera, enkuantu treinamentu ne’e sei hala’o durante loron rua.
Jornalista : Alexandra da Costa
Editora : Rita Almeida