DILI, 06 Novembru 2025 (TATOLI)—Governu liuhusi Ministériu Edukasaun (ME) sei esforsu kria kondisaun ne’ebé di’ak hodi garante sistema edukasaun kualidade iha territóriu nasionál, husi alokasaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2026 nian.
“Iha Governu konstitusionál da-sia sira sei konstrui tan saladeaula 1.550 no iha tinan oin ME sei konstrui tan saladeaula 500 husi alokasaun OJE 2026 nian. Entaun, tuir planu ne’ebé mak iha no ita haree katak planu ne’e razoavel hela,” Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares, klarifika kona-ba alokasaun orsamentu ba ME no programa saida mak sei implementa, iha debate OJE 2026 iha PN, ohin.
Enkuantu hahú husi Governu dahuluk to’o agora ne’e, Governu konstrui ona saladeaula 14.750 no husi tinan 2023-2024 Governu konstrui ona saladeaula purvolta 517 ho orsamentu millaun $7-resin.
Governante ne’e relata, maske iha eskola sira ne’e balun mak falta fasilidade eskola nian hanesan kadeira no meza la sufisiente tanba alokasaun iha kapitál menór tinan ida-ne’e ba de’it kadeira no meza, tanba ne’e nesesidade ne’ebé estudante sira presiza duni.
“Tanba konstruisaun ba eskola sira la prienxe ho pakote fasilidade saladeaula nian, nune’e ME esforsu hodi kompleta fasilidade eskola nian,” nia esplika.
ME mós prepara sistema teknolojia moderna hodi garante kualidade aprendizajen ne’ebé adota mós kurríkulu hodi garante moderniza formasaun prosesu aprendizajen ba estudante sira, signifika prosesu aprendizajen bele liuhusi online ka la diretamente bele redús mós tempu.
“Ha’u hanoin preokupasaun sira-ne’e atu garante edukasaun ne’ebé kualidade ba ita-nia rain,” nia hateten.
Ministériu Edukasaun halo esforsu boot ida atu sistema rekursu umanu ba profesór sira, nia hakarak reforsa katak ME servisu hamutuk ho KFP halo kuadru pesoál ida atu deskobre loloos fatin ida-ne’ebé mak presiza profesór no iha dixiplina saida.
“Entaun ita halo sistema sira-ne’e hotu liuhusi rekrutamentu tuir méritu no eletróniku. To’o ohin loron, ME koloka ona 2.107 profesór no iha tempu badak fulan-Novembru nia laran ne’e, ita sei koloka tan profesór 500 to’o 700 ba iha ensinu sekundáriu jerál Tekniku Vokasionál,” nia hateten.
Aleinde ne’e, nia dehan, kona-ba formasaun nian ne’e ME haree katak formasaun ne’e importante tebes entaun liuhusi INFORDEPE no Governu Portugál, Brazíl inklui parséria sira seluk hodi fó formasaun ba profesór foun sira.
Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares, hatán ba depuatdu sira-nia intervensaun liuliu deputada bankada FRETILIN, Nurima Ribeiro Alkatiri ne’ebé halo intervensaun katak OJE 2026 edukasaun no formasaun hetan 8% de’it ho miliaun $205, ida-ne’e ki’ik tebes ba povu tanba ema mak Timor-Leste nia rikusoin.
“Liu tinan 23 ona, no ita labele normaliza situasaun ne’ebé ita haree hela hanesan falta profesór, laiha livru, saladeaula laiha ni laiha eletrisidade, eskola laiha bee-moos,” nia dehan.
Nune’e, nia dehan, presiza jestaun di’ak, lideransa forte no seriedade iha polítika edukasaun, tenki iha vontade polítika halo jestaun ho efikas no lideransa loloos no di’ak.
Jornalista : Alexandra da Costa
Editór : Cancio Ximenes
