DILI, 17 jullu 2019 (TATOLI)–Polítika Sekretaria Estadu Arte no Kultura (SEAK) ba tinan tolu oin mai sei harii hikas uma-lulik ne’ebé destruidu iha tempu okupasaun Indonézia tanba prevé ona orsamentu ba asuntu ne’e.
“Sekretaria Estadu Arte no Kultura nia polítika iha tinan tolu nia laran mak sei apoiu komunidade hodi harii hikas uma-lulik hamutuk 500 iha territóriu tomak,” tenik Sekretáriu Estadu Arte no Kultura, Teófilo Caldas iha Palásiu Governu, hafoin relata serbisu ministériu ba Xefe Governu, kuarta ne’e.
Nia dehan, ba tinan ida ne’e, orsamentu atu harii uma-lulik prevé ona millaun $1,6 no iha tinan 2020 sei tau tan orsamentu hodi harii uma-lulik hamutuk purvolta 170 to’o 200 iha territóriu tomak.
“Ami iha kompromisu hodi tau orsamentu ba asuntu ne’e (harii uma-lulik). Uma-lulik iha tempu okupasaun Indonézia nian, inimigu sira estraga no sunu, tanba sira bainhira ba buka FALINTIL ida la hetan, sira fila sunu mak ema-nia uma-lulik tanba uma-lulik mak fó matak malirin no haraik moris naruk ba ita-nia guilleru sira. Tanba ne’e, ita hanoin hodi bele apoiu komunidade sira hodi harii hikas uma-lulik sira,” nia akresenta.
Maski nune’e, nia dehan, presiza halo jestaun para hotu-hotu bele hetan benefísiu no tenke balansu.
“Labele tau iha munisípiu ida de’it. Ida ne’e polítika ladi’ak tanba ita mai la’ós reprezenta munisípiu ka partidu maibé mai reprezenta povu no estadu ba rai ne’e. Ne’e duni, tenke halo hotu,” nia realsa.
Iha biban ne’e, nia haktuir, enkontru ho Xefe Governu, Taur Matan Ruak, ko’alia kona-ba planu orsamentu tinan 2020 no programa prioridade ba SEAK.
Tuir governante ne’e, SEAK prepara ona proposta orsamentu iha tinan 2020 hamutuk millaun $7, hodi tau-matan ba infraestrutura, dezenvolvimentu rekursu umanu no apoiu problema sosiál sira atu rezolve.
“Iha SEAK, ita tau programa prioridade atu estabelese Sentru Kulturál iha Díli, Baucau no Liquiçá, no mós kontinua estabelese Akademia Arte Indústria Kriativu Kulturál sira ne’ebé preparasaun hahú ona,” Caldas afirma.
Nune’e mós, SEAK iha planu atu estabelese fatin turizmu sira hanesan turizmu kulturál, turizmu istóriku hanesan eis Prizaun Aipelu, Pauzada sira no atu hamosu jardin kulturál ida ho espasu boot hanesan Cristo Rei maibé nia modelu la hanesan.
“Nune’e kuandu loron boot hanesan Natál no Tinan Foun ita bele fahe komunidade balun pasa nia féria iha Cristo Rei no balun bele ba iha jardin kulturál,” nia tenik.
Ikus liu, Teófilo informa, iha tinan 2020, SEAK mós iha planu atu fó apoiu ba grupu kulturál sira ne’ebé hanesan grupu dansa tradisionál, grupu soru tais, grupu homan, moradór sira, grupu sira halo siri gangga no grupu seluk.
“Ita sei fó apoiu tuir planu SEAk nian. Ita fó apoiu ba sira atu bele dezenvolve sira-nia atividade no iha tempu hanesan hasa’e kreximentu iha sira-nia grupu no família,” nia katak.
Tuir membru governu ne’e, Primeiru-Ministru konkorda planu ne’ebé atu kontribui redúz taxa dezempregu no hasa’e kreximentu ekonómiku iha família, komunidade no grupu. “Ha’u fó hanoin, ida ne’e ita implementa para bele kontribui iha dezenvolvimentu nasionál,” nia akresenta.
Jornalista: Julia Chatarina
Editór: Xisto Freitas
Notísia relevante:
Orsamentu $33-000 Sei Koresponde ba Prezervasaun Uma-lulik
Governu Sei Harii Akademia Arte Indústria Kriativa Kulturál