DILI, 18 setembru 2019 (TATOLI) – Tribunal Distritál Dili (TDD), tersa (17/09/2019), kontinua halo julgamentu ba krime partisipasaun Ekonomia no Administrasaun Danoza ne’ebé involve arguida MASGSB ho arguido na’in haat (4) seluk tan.
Iha kontinuasaun audiénsia ne’e sasin, Delfin Leitão, rekoñese katak, nia iha koñesimentu kona-ba prosesu pagamentu kona-ba projetu instalasaun rede iha Instituisaun RTTL, E.P.
Nia fó razaun, katak nia hatene prosesu tanba momentu iha tinan 2014, nia assume hela kargu hanesan adjuntu diretór administrasaun finansas iha RTTL.
“Ha’u iha koñesimentu kona-ba pagamentu orsamentu rihun tolu nulu resin hat ($34.000,00) ne’ebé dehan atu halo instalasaun rede RTTL nian maibé ha’u la hatene prosesu kontinuasaun tanba buat hotu Prezidente Konsellu mak hatene, no sala ne’e mai husi nia rasik,“ deklara sasin ne’e iha audiénsia laran.
Nia dehan, kona-ba prosesu kontinuasaun nia rasik laiha koñesimentu ona, tanba hanoin orsamentu ne’ebé governu aloka atu hala’o duni ezekusaun serbisu instalasaun refere.
Iha loron 14 juñu 2019, TDD mós rona sasin eis Diretór Nasionál Apoiu Tékniku, Josefino Ximenes Babo, nia deklarasaun hatete katak nia koñese arguido sira tanba antes ne’e sasin serbisu iha RTTL hanesan diretór nasionál apoiu tékniku maibé nia la iha relasaun família ho arguida sira.
“Ha’u koñese maibé la família, tanba ha’u servisu iha RTTL iha 2013 hanesan diretór nasionál apoiu tékniku ba RTTL too iha 2017. Hanesan diretór, ha’u iha diresaun apoiu informasaun no mós programasaun no apoiu rekursu ba tékniku operasaun,” konfesa Josefino ba Tribunal.
Nia haktuir katak, diresaun apoiu tékniku operasaun ne’e nia mós hola parte ba iha opera kamera, nune’e iha tinan 2014 sira iha planu apoiu tékniku halo proposta no halo planu hodi substitui ba munisípiu 13 hodi sosa ekipamentu ba RTTL.
“Simu tiha planu orsamentu ba ekipamentu tranzmisaun RTTL husi xefe departamentu enjeñaria tékniku depois ami halo justifika hotu haruka ba departamentu finansas ne’ebé hanesan diretór ha’u delega adjuntu Eugenio mak lori lista ne’e ba iha finansas, atu prosesu ba sosa ekipamentu, mai ha’u la envolve kona-ba sosa ekipamentu e ha’u lahatene kampaña se mak atu fornese ekipamentu ne’e,” nia deklara.
Rona tiha deklarasaun sasin, tribunal deside adia fali julgamentu ba loron 24, Setembru 2019, tuku 10:00 dadeer, hodi notifika fila finansas jerál kona-ba prosesamentu osan ho montante $34.000,00.
Akuzasaun
Iha tinan 2014 governu aprova tiha osan ho valor U$35,000.00 aloka ba diresaun apoiu tékniku RTTL.EP atu halo kompara ba ekipamentu ne’ebé atu halo manutensaun ba tranzmisaun iha distritu 13 nia laran.
Tanba ne’e RTTL.EP halo tenderizasaun, no iha ona kontratu ho kompañia Formo Unipesoal. Lda, no kompañia ne’e mak sei fornese sasán sira ne’ebé temi ona iha kontratu nia laran. Maibé, konsidera kontratu refere nakonu ho mal-administrasaun, eziste irregularidade no indivíduu tanba sira selu tiha osan 100% ba kompañia Formo.
Iha loron 3 fulan Setembru 2014, hato’o justifikasaun manutensaun ba ekipamentu tranzmisaun RTTL nian ba distritu 13 ne’e, atu bele analiza konkursu ba projetu manutensaun nian. Maibé, prosesu aprovizionamentu arguido JJB la involve, tanba indika ona arguido EHS hodi reprezenta diresaun apoiu tékniku ekipa de juri nian.
Nune’e mós dokumentu hotu kona-ba pagamentu nian, nia justifikasaun arguido JJB la asina dokumentu ruma.
Tanba ne’e iha akuzasaun hatete, iha tinan 2014 arguido DL nu’udar director kompañia Hard Rock Unipesoal, Arguido EA nu’udar diretór kompañia Formo Unipesoal Lda.
Iha tinan hanesan arguido EHS, nu’udar adjuntu diretór apoiu tékniku iha RTTL, Arguido AAS, nu’udar xefe departamentu lojístika, arguido FBC, nu’udar xefe departamentu iha RTTL.
Iha loron 6 fulan Maiu 2014 arguido JJB, hato’o pedidu orsamentu ba item 290 ho montante U$34,500.00 dirije ba arguida AD, atu hahú halo manutensaun ba ekipamentu tranzmisór RTTL nian.
Bazeia ba pedidu iha leten, iha loron 7 fulan Maiu 2014, arguida AD halo despaxu hatún ba xefe departamentu finansas atu prepara CPV. No iha loron 17 fulan Jullu 2014, DNAF prepara duni CPV ho montante U$34,500.00 ne’ebé asina hosi arguida AD.
Iha 3 fulan Setembru 2014 arguido JJB aprezenta tan justifikasaun manutensaun ba ekipamentu ne’e, tanba CPV prepara tiha ona iha loron 06-10 fulan Outubru 2014 hodi lansa konkursu ba públiku.
Kompañia Hard Rock mós nu’udar interesadu ba Projetu ida ne’e, maibé tanba fornese bei beik ona material sira ba RTTL maka arguido H fó hatene arguido D, katak nia kompañia Hard Rock labele manan iha projetu ida ne’e. Maibé tenke buka fali kompañia seluk bele manan iha Projetu ida ne’e.
Entaun bazeia ba informasaun ne’e arguido D hatama dokumentu hosi kompañia Formo hodi empresta nia kompañia atu partisipa iha konkursu ne’ebá. Iha momentu ne’e iha kompañia tolu mak konkorre iha Projetu ne’e, hanesan kompañia Formo, Infinity Success no kompañia Hard Rock, ne’ebé ikus kompañia Formo, mak manan Projetu ida ne’e.
Bainhira manan arguido D intrega dokumentu ba arguido E nu’udar diretór .
Iha loron 10 Fulan Outubru tinan 2014 ekipa juri ne’ebé kompostu hosi arguido F, testemuña CC, NA, LG, arguido E nu’udar membru juri ne’ebé atu halo avaliasaun ba dokumentu sira hosi kompañia tolu ne’e.
Rezultadu hatudu katak kompañia Formo unipesoal. Lda mak manan tanba aprezenta presu ki’ik ho montante US34,493.00.
Iha tinan ne’e duni Arguido MASGSB hamutuk ho arguido E nu’udar diretór asina dokumentu.
Iha loron 24 fulan Novembru 2014, arguido D prepara invoice ba RTTL. Depois halo pagamentu, iha inspesaun sasán sira laiha, no la realiza, hotu, osan sira ne’ebé tama iha invoice la halo justifikasaun.
Tanba ne’e ministériu públiku akuza arguida sira ba krime Pekulatu, Krime partisipasaun Ekonomia no Administrasaun danoza, tanba halakon osan Estadu ho montante U$ 34,493.00.
Rona tiha akuzasaun ministériu Públiku, Tribunal husu ba arguidu sira atu konfesa.
Nune’e husu uluk ba arguido D atu konfesa faktu, no arguido rasik konfesa parsialmente, katak akuzasaun sira ne’e loos hotu, maibé buat sira ne’e mosu tanba arguido sira seluk mak obriga arguido halo invoice no fó ba prezidente RTTL Asina.
“Buat sira ne’e ha’u halo tanba sira ekipa juri mak haruka, entaun depois ha’u manan tiha konkorrente osan ne’e atu uza ba hola sasán sira, kolia dehan hein lai,” deklara arguido ba tribunal iha sala audiénsia.
Nia esplika, momentu ne’e desizaun ne’e simu tanba CVP mak seidauk loos, tuir loloos osan sira ne’e entrega ona ba RTTL, maibé tanba desizaun hosi parte finansas nian dehan labele hein lai.
Kona-ba montante osan ne’e iha hotu ha’u, mak atu ba hola sasán ekipamentu iha Surabaya, maibé depois atu arranka, mosu enkontru ida katak osan ne’e labele uza ba hola ekipamentu lai, tanba dokumentu balu mak seidauk loos.
Audiénsia ne’e prezide hosi juis koletivu, Edite Palmira, Srybuana da Costa no Ivan Antonino, parte Ministériu Públiku reprezenta prokuradór Sergio Viegas, no Arguido sira hetan asisténsia legal hosi Defensór Públiku na’in rua Advogadu na’in 3 inklui advogadu ida husi Portugál.
Jornalista : Domingos Piedade Freitas
Editór : Francisco Simões
