DILI, 31 maiu 2021 (TATOLI)–Ministru Petróleu no Minerál, Víctor da Conceição Soares, informa, Estadu Timor Leste no Austrália, finaliza ona rejime kontratuál ba dezenvolvimentu projetu iha kampu petrolíferu, Greater Sunrise, tanba ne’e daudaun iha faze diskusaun kontratu fahe produsaun.
“Ita-nia diskuasaun avansa tebes tanba tama faze ba rejime Petroleum Mining Code, halo ona diskusaun dala-hira no finaliza ona dokumentu ne’ebé hahú pasa ba malu entre Governu Timor-Leste no Austrália inklui kompañia konsórsiu sira, ne’ebé diskusaun namanas hela no tama agora tama diskusaun faze Kontratu Fahe Produsaun. Ha’u hanoin ita tenke tuir prosesu ida-ne’e, nune’e buat hotu sei la’o lalais tuir ita-nia esperansa,” Ministru Víctor, informa ba Agência TATOLI, iha edifísiu Ministériu Finansa, Aitarak-laran, segunda ne’e.
Notísia relevante: 2021, TL-Austrália finaliza dokumentu fasilita konsórsiu dezenvolve Greater Sunrise
Estadu Timor-Leste liuhosi Timor Gás no Petróleu, Empreze Públika (Timor GAP, E.P) hola parte ona iha konsórsiu Greater Sunrise, ho partisipasaun maioria reprezenta 56,56%, Woodside (operadora) 33,44% no Osaka Gas 10%.
Tuir Ministru, nível desizaun polítika ba dezenvolvimentu Greater Sunrise, prioritiza upstream hodi verifika estudu kuaze tinan 50 no bainhira iha alterasaun ruma kona-ba aspetu rekursu petrolíferu ne’e, maka foin tama faze midstream no ba downstream.
“Atu dezenvolve downstream, ita ho Austrália inklui empreza konsórsiu sira halo diskusaun ba rejime espesiál tuir Tratadu Delimitasaun Fronteira Marítima ne’ebé iha opsaun rua entre atu dada bá Austrália ou mai Timor-Leste,” nia akresenta.
Governante ne’e dehan, bainhira Autoridade Nasionál Petróleu no Minerál (ANPM), Austrália no empreza konsórsiu halo negosiasaun, parte Timor-Leste nafatin defende dada kadoras mai Timor-Leste.
“Ha’u hanoin ita-nia nasionalizmu mak ita komunga, ne’ebé ita sei la defende bá Austrália, maibé defende mai iha Timor-Leste atubele fó benefísiu tanba tama ita-nia terrítoriu nasionál tuir definisaun tratadu atu ita regula no kontrola, inklui fó benefísiu másimu ba ita-nia rai no fó kampu traballu ba joven sira,” nia subliña.
Ministru haktuir, durante diskusaun parte rua hatudu entedimentu kapas tebes, tanba Austrália rasik fó konfiasa tebes ba Timor-Leste hodi aselera rejime espesiál sira atu tama ba faze dezenvolvimentu Greater Sunrise.
Tuir tratadu fronteira marítima iha anexu B, artigu 2, hatuur kona-ba Greater Sunrise nia estatutu ne’ebé partilla persentajen, katak bainhira dada kadoras bá Austrália mak Timor-Leste hetan 80% no Austrália 20%, enkuantu dada mai Timor-Leste hetan 70% no Austrália hetan 30%.
Jornalista: Florêncio Miranda Ximenes
Editora: Julia Chatarina