NASIONÁL, HEADLINE, LEI

FONGTIL apresia Governu-PN kria Lei Kódigu Mineiru

FONGTIL apresia Governu-PN kria Lei Kódigu Mineiru

Diretór Ezekutivu FONGTIL, Daniel Santos do Carmo. Imajen TATOLI/Francisco Sony

DILI, 18 juñu 2021 (TATOLI)Diretór Ezekutivu Fórum Organizasaun Naun Govermentál Timor-Leste (FONGTIL), Daniel Santos do Carmo, apresia Governu no Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé kria ona Lei Kódigu Mineiru hodi bele regula no asegura riku-soin rai maran.

“Ha’u hanoin Kódigu Mineiru ne’ebé aprova ho unanimidade iha Parlamentu Nasionál ne’e di’ak tebes, tanba bele ajuda Estadu regula riku-soin rai maran liuliu mineiru,” Diretór FONGTIL hateten ba Agência TATOLI, iha salaun konfrénsia Komisaun Nasionál Eleisaun (CNE, sigla portugés), Caicoli, sesta ne’e.

Projetu-lei númeru 4/V (1a)- Kódigu Mineiru aprovadu unanimidade iha finál globál ho rezultadu votasaun a-favór 56, laiha kontra no abstensaun.

Notísia relevante PN aprova projetu-lei kódigu mineiru ho unanimidade  

Tuir nia, lejislasaun ne’e di’ak atu ema labele foti rekursu minerál arbiru no evita negósiu ilegál sira ba mineiru inklui ajuda komunidade bele komprende saida mak fatuk, rai henek no seluk tan.

Nia konsidera, rekursu minerál la’ós ema ida nia, maibé Estadu nia atu entidade Estadu kontrola no halo jestaun.

Nune’e, Diretór Ezekutivu FONGTIL husu ba Governu atu revee lei investimentu sira hodi fó garantia ba investidór sira mai investe iha setór mineiru.

“Ami haree Lei Kódigu Mineiru di’ak ona, maibé  la garante katak investidór sira mai investe tanba iha lejizlasaun ne’e bele fó dalan no lisensa inklui kontrola ka asegura bainhira investidór sira halo esplorasaun,”  nia tenik.

Iha nasaun barak kria lei asegura riku-soin, maibé iha lei investimentu bele fó espasu atu ema mai investe, nune’e nia husu ba Governu atubele revee Lei Investimentu sira hodi bele fó garantia ba investidór sira mai investe iha Timor-Leste.

Aleinde ne’e, Governu liuhosi Ministériu Petróleu no Minerál (MPM) ho Autoridade Nasionál Petróleu Minerál (ANPM) hahú prepara ekipa atu halo diseminasaun Lei Kódigu Minieru, bainhira lejizlasaun ne’e hetan promulgasaun hosi Prezidente Repúblika, Francisco Guterres ‘Lú-Olo’.

Notísia relevante: MPM-ANPM hahú prepara disemina Kódigu Mineiru

Lei Kódigu Minieru iha artigu hamutuk 162, ho kapítulu 20 no anexu.

Kontiúdu hosi lejislasaun ne’e atu regula atividade minerál inklui atividade rekoñesimentu prelimináriu, projesaun ba-oin no peskiza, avaliasaun, dezenvolvimentu, esplorasaun no tratamentu iha área minerál rai-laran nian.

Nune’e mós, transporta no komersilaizasaun minerál hodi haree fila-fali importasaun ba Estadu, liuliu kuandu atende impaktu no fornesimetu ba materiál prima sira, esensiál ba dezenvolvimentu, kresimentu ekonómiku no properiedade nasaun nian.

Iha anexu I lei ne’e define klasifikasaun minerál kompostu hosi mineiru metáliku, jemas (gemas), mineiru radiuativu, rochas no minerál industriál, Carvao no mineiru de terras raras, anexu II ko’alia kona-ba taxa hosi royality minieru no anexu III define kona-ba renda superfísie.

Entretantu, mineiru metáliku define ouru, aluminium, antimóniu, magnésiu, manganésiu, markúriu, níkel, tantálu, titániu, Zinko no seluk tán.

Hosi parte jemas (Gemas) komposta hosi água-marina Granada, pedra da lua, pedra do sol, zirkaun no seluk tán.

Parte mineiru radiuativu mak hanesan rádiu, tóriu uranium no seluk tán.

Jornalista : Florêncio Miranda Ximenes

Editora     : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!