DILI, 21 setembru 2021 (TATOLI)—Sala Situasaun, Sentru Integradu Jestaun Krize (SIJK), rejista kazu mate rua, pozitivu 67, rekoperadu 318 no kazu ativu 1.319.
Totál mate ne’ebé relata ohin, primeiru mane ida ho idade 84, hela iha Dili, seiduak vasina no iha 16 setembru 2021, diagnóstikadu iha HNGV ho sindroma insufisiénsia respiratória aguda (SIRA) tanba COVID-19.
Notísia relevante:COVID-19, mate ida no kazu ativu 1.572
Horikalan matebian iis-kotu iha tuku 22:20 iha Vera Cruz. Família kolabora ho ekipa saúde, hodi hala’o funerál tuir protokolu ne’ebé adopta iha Timor-Leste.
Segundu, feto ida ho idade 68, hela iha Dili, seiduak vasina, no iha 12 setembru 2021, diagnóstikada iha HNGV ho sindroma insufisiénsia respiratória aguda (SIRA) tanba COVID-19.
“Matebian sofre mós diabete ho ipertensaun. Ohin dader matebian iis-kotu iha tuku 11:57 iha Lahane. Familia kolabora ho ekipa saúde, hodi hala’o funerál tuir protokolu ne’ebé adopta iha TL,” Koordenadór Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun, Rui Maria de Araújo, hateten liuhosi komunikadu, tersa ne’e.
Kazu foun ohin hamutuk 67 mai hosi Dili 42, Baucau 10 no munisipiu seluk hamutuk 15, ne’ebé kompostu hosi mane 29 no feto 38.
Hosi totál kazu detetadu foun ohin, ho idade 20 iha na’in 12 (17,9%) entre tinan 12-59 na’in 49 (73,1%), idade 60 na’in-neen, no hosi kazu detetadu foun ohin iha 20 kazu ka 80% sintomátiku.
Kumulativu kazu konfirmadu sura hosi 21 marsu 2020 to’o 21 setembru 2021 hamutuk 19.125. Hosi horisehik mai ohin, teste ne’ebé Laboratóriu Nasionál Saúde halo hamutuk 372 PCR, ho detallu hanesan tuir-mai, Vijilánsia sentinela na’in-neen, rastreiu ba kontaktu ka Contact tracing 20, Rastreiu Aleatóriu ka Random Screening nain 47, viájen sai-hosi serka sanitária hosi Dili 125, Viájen internasionál 43, Follow up iha kuarentena na’in 131.
Totál testes PCR ne’ebé halo horisehik 20 setembru iha munisípiu-sira seluk, RAEOA no HNGV hamutuk 480, ho detalla hanesan tuir-mai, Maubisse hitu, Maliana 37, Viqueque sia, Suai 35, Baucau 114, Ermera 22, RAEOA 57, HNGV 116 no Lospalos 83.
Totál doze vasina ne’ebé fó ona ba populasaun elijível tinan 18 ba leten, to’o ohin dader 10:00, loron 21 setembru tuir sistema informasaun Saúde iha Ministériu Saúde ho totál kumulativu 1ª doze iha Dili (76,9%) no totál kumulativu 2ª doze iha Dili (64,1%).
Ema ne’ebé simu ona vasina doze dahuluk iha Timor-Leste (55,9%) no simu ona doze daruak (32,9%).
Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun nomós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikadór seluk ne’ebé matenek-na’in epidemiolojia nian uza, maka insidénsia.
Konvensionalmente, insidénsia sukat totál kazu foun kada loron pur mil abitante, no hatudu risku ne’ebé populasaun iha atu hetan da’et moras ida.
Hosi insidénsia COVID-19 iha Timor-Leste, durante loron hitu ikus maka 4,4/100 mil abitante, enkuantu ba de’it munisípiu Dili,8,8/100 mil abitante.
Ohin, RAEOA iha insidénsia 9,9/100 mil abitante, tuir kedan ho munisípiu Baucau ho insidénsia 6,1/100 mil abitante.
Dadus iha leten hatudu katak, insidénsia munisípiu Dili, RAEOA ho munisípiu Baucau tuir-tuir malu a’as-liu, iha Timor-Leste laran tomak hatudu risku a’as-liu, atu populasaun hetan da’et, no hada’et tutan virus SARS-CoV-2, iha komunidade nia le’et.
Iha loron 21 setembru, izolamentu Vera Cruz, Lahane, HNGV no fatin seluk iha territóriu laran tomak, halo tratamentu hospitalizadu ba kazu detetadu pozitivu na’in 58, ho detalle hanesan tuir mai, grave hamutuk na’in 10, na’in-lima uza ventiladór, na’in-rua uza CPAP-Continuous Positive Airway Pressure, lima uza oksijéniu. Moderadu hamutuk ema na’in 35. Kaman ema na’in 13.
Husu ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, maski karik simu ona vasina, favór respeita nafatin regra prevensaun no ijiéne individuál, ne’ebé Governu hatu’ur ona, atu prevene moras COVID-19 da’et ba mai.
Regra sira-ne’e mak hanesan uza mascara, fase liman beibeik ho sabaun ka dezinfetante ruma, evita kose liman ba matan, inus ho ibun bainhira kumprimenta-malu, la presiza ka’er-liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak-malu, evita halibur-malu barak, hamri’ik ka tur do’ok hosi ema seluk, mínimu metru ida ho balun.
Jornalista: Felicidade Ximenes
Editór: Cipriano Colo