COVALIMA, 08 outubru 2021 (Tatoli)—Prezidente ANPM, Florentino Mateus Soares Ferreira informa, instalasaun ekipamentu mina rai maran iha área prizaun Covalima, postu administrativu Suai Vila, jeralmente atinje ona 95%.
“Instalasaun ekipamentu perfurasaun mina jeralmente atinje ona 95%, hein atu halo finalizasaun maibé teknikamente foin mak 80%. Ita hatene perfurasaun ida-ne’e parte hosi ita-nia kontratu partilla produsaun ne’ebè ita selebra hamutuk ho Kompañia Timor Resource hahú iha 2017. Hafoin ita halo sízmiku, hodi halo estudu, ita identifika fatin, iha duni indikasaun mina,” Prezidente ANPM, Florentino Mateus Soares Ferreira, hateten ba Agência Tatoli, iha edifísiuu ANPM Covalima, sesta ne’e.
ANPM hanesan autoridade reguladora ida, nia papel mak fó supervizaun ba kompañia Timor Resource ho nia konsórsiu Timor GAP tama iha faze perfurasaun. Ekipamentu ne’ebè oras ne’e daudaun monta iha Posu Feto Maus ne’e, instala hosi kompañia Timor Resource.
Molok atu tama halo perfurasaun, sira halo estudu impaktu ambientál hahu 2017 to’o tinan 2021 mak foin emite fó lisensa ba Kompañia Timor Resource hanesan operadór ba bloku iha Covalima bele halo perfurasaun.
Tuir nia, indústria petrolífera atu haree ba parte seguransa hosi atividade perfurasaun haree ekipamentu sira-nia funsaun, instalasaun ekipamentu no atividade ne’ebè durante hala’o iha fatin perfurasaun. Switch case ezije validasaun no verifikasaun ba iha sondajen ekipamentu perfurasaun hirak ne’e, ANPM halo monitorizaun no observasaun ikus.
Dadaun ne’e, ekipa ANPM hosi Nasionál halo inspesaun ikus ba kompañia Timor Resource ho nia kontraktór sei halo perfurasaun atu haree ekipamentu tuir ona rekerimentu hosi ANPM atu tama ona aseitasaun profisionál Kompañia Timor Resource kontinua avansa, tanba ekipamentu tuir ona padraun.
ANPM mós iha planu atu halo perfurasaun fatin iha Feto Maus no posu Liurai, maibé hasoru dezafiu mak estudu impaktu ba ambientál, ne’ebé bazea ba dekretu-lei númeru 11 atu emite lisensa ambientál lori loron 55 nia laran ka lori tempu ne’ebé naruk.
Kompañia Timor Resource la’ós empreza mina no gas antes fó kontratu liuhosi desizaun Konsellu Ministru, tanba oras ne’e dezafiu ne’ebè hasoru mak tékniku tanba sira foin primeiru-vez tama iha indústria ida-ne’e.
“Ita agora hein atu tama ba iha perfurasaun. Dezafiu boot ne’ebè ami preokupa mak oinsá atu garantia ita-nia perfurasaun la’o ho susesu no laiha insidente ba komunidade ne’ebè besik,” nia hateten.
Normalmente iha indústria mina no gas mai hosi faze esplorasaun no nia rohan mak faze perfurasaun belè hatan mina iha ka lae. Hafoin perfurasaun hetan mina sei halo teste ba mina atu distribui no hatene ninia kuantidade mak foin halo planu dezenvolvimentu hodi tama ona ba produsaun.
“Indústria ida-ne’e indústria ne’ebè ho risku boot. Dala ruma gasta osan, ita labele hetan mina no gas, ita taka posu pois ita fila,” nia dehan.
Prezidente ANPM m’os konta esperiénsia katak molok halo perfurasaun iha tasi, kampu ho naran Kanase, empreza lakon millaun $67, maibé tanba mina laiha entau kompañia sobu ekipamentu.
“Kona-ba perfurasaun Mina iha Covalima, iha loron 12 kompañia foin closse out hotu sira-nia validasaun no parte ANPM mós halo supervizaun. Ami tenke halo avaliasaun final katak iha fulan outubru belè halo ona perfurasaun. Ha’u labele fó loron fiksu tanba ekipa nia servisu la’o nafatin,” nia dehan.
Diretòr Produsaun no Dezenvolvimentu ANPM, Fernando da Silva, reforsa instalasaun ekipamentu perfurasaun mina teknimametu atinji ona 80%.
“Bazea ba diskusaun, ami iha ekipa sei halo observa ba planta ne’e rasik. Ita atinje ona kuaze 80%. Hosi inspesaun, ita hein sira bele finaliza durante loron tolu nia laran, nune’e ekipamentu perfurasuan ne’e prontu ona,” nia informa.
Jornalista : Celestina Teles
Editór : Cancio Ximenes