COVALIMA, 04 novembru 2021 (TATOLI)—Abitante sira iha suku Taroman, aldeia Fatuloro no holbaa, postu administrativu Fatululik, halerik ba bee-moos tanba bainhira iha tempu bailoron ne’e volume bee menus, no teke kuru bee-mota hodi konsumu.
“Ami iha tempu bailoron defisil atu asesu bee-moos tanba volume bee ne’ebè kiik, bee fahe la to’o. Nune’e, ami balun kuru bee iha Tu’ugolo, do’ok hosi ami-nia hela fatin maizumenus kilometru haat, hodi kuru bee-mota hodi konsumu,” Abitante Madalena da Resureição informa ba Agência Tatoli iha aldeia Fatuloro, kinta ne’e.
Nia dehan, ho volume bee ne’ebè menus halo abitante sira defisil atu asesu bee-moos, nune’e bainhira hakarak atu hetan bee-moos tenke ba buka bee iha fatin dook hodi bele asesu bee.
Ho volume bee ne’ebè kiik no la sufiente, komunidade iha aldeia Fatuloro ho Holbaa balun buka dalan la’o do’ok hosi sira-nia hela fatin maizumenus la’o to’o kilómetru haat atu kuru bee-moos.
“Tinan-tinan bainhira tempu bailoron, ami sempre halerik ba bee-moos tanba volume bee ne’ebè kiik halo ami defisil atu asesu bee-moos,” nia dehan.
Xefi Aldeia Holbaa, Raimundo Henriques, rekuñese komunidade iha fatin ne’e halerik ba bee-moos, tanba volume bee ne’ebè kiik no bee la to’o atu komunidade sira atu asesu, entaun alternativu seluk mak ba kuru bee iha mota laran.
“Ha’u-nia komunidade sira balun kuru bee-moos no fase roupa iha mota tanba haree ba volume bee ne’ebè kiik loos. Entaun, ha’u-nia komunidade tenke buka dalan atu asesu ba bee-moos hodi kuru bee iha mota laran,” nia haktuir.
Kestaun ne’e, nia dehan, nu’udar autoridade lokál hato’o ona preokupasaun komunidade ba Governu maibé to’o ohin loron laiha rezultadu pozitivu.
Administradór Munisípiu Covalima, Francisco de Andrade, hateten iha tempu bailoron komunidade nia preokupasaun kona-ba bee-moos tanba komunidade balun uza bee laiha konxiénsia.
“Governu iha ona planu atu dada bee hosi postu administrativu mai iha área urbana. Ami mós enkontru atu haree kona-ba problema bee-moos halo identifikasaun iha área urbana no área rurál sira,” nia hateten.
Durante ne’e Bee Timor-Leste m’os identifika ona bee-matan iha Dato Rua no Dato Tolu ne’ebè atu dada bee-moos ba komunidade sira, tanba Servisu Água no Saneamentu (SAS) fornese bee ba komunidade uza lahó konxiénsia, nune’e komunidade defisil atu asesu bee-moos
Razaun dada bee-moos hosi postu administrativu mai iha Suai Vila ne’e, relasiona ho perfurasaun mina-matan Feto Kmaus iha rai maran, bainhira fura bee iha Suai Vila ne’e bee sei kontaminadu ho mina.
Iha suku Taroman kompostu hosi aldeiaFatuloro, Holbaa, Makous, Tialai, Taroman no aldeia Lia-Na’in, ho populasaun hamutuk uma-kain 623.
Enkuantu, munisípiu Covalima kompostu hosi postu administrativu Fatululik, Fatumea, Fohorem,Tilomar, Maucatar, Zumalai no Suai Vila.
Jornalsita : Celestina Teles
Editór : Cancio Ximenes