iklan

EKONOMIA, INTERNASIONÁL, HEADLINE

MF-ADB selebra akordu empréstimu millaun $35 hadi’a distribuisaun enerjia eletrisidade

MF-ADB selebra akordu empréstimu millaun $35 hadi’a distribuisaun enerjia eletrisidade

Ministru Finansa, Rui Augusto Gomes, no Reprezentante ADB, Tiago Ribeiro, asina akordu empréstimu, iha Auditorium Ministériu Finansa, Aitarak-laran, segunda (20/12). Imajen TATOLI/Antónia Gusmão

DILI, 20 dezembru 2021 (TATOLI)—Governu Timor-Leste no Banku Dezenvolvimentu Aziátiku (ADB, sigla inglés) selebra akordu empréstimu millaun $35 ba projetu hadi’a liña distribuisaun eletrisidade no fortalesementu dezempeñu finanseira Eletrisidade de Timor-Leste (EDTL).

Akordu ne’e asina hosi Ministru Finansa, Rui Augusto Gomes, no Reprezentante ADB, Tiago Ribeiro, ne’ebé asiste hosi Ministra Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun, Adaljiza Albertina Xavier Reis Magno, Ministru Obra Públiku, Salvador Eugênio Soares dos Reis Pires, no Vise-Ministru Finansa, Sara Lobo Brites, inklui entedade relevante seluk hosi parte rua.

Ministru Finansa konsidera seremónia asinatura ne’e importante tanba foin dahuluk EDTL hetan apoiu kontribuisaun finanseira hosi parseiru dezenvolvimentu, hafoin estabelese nu’udar Empreza Públika, inklui dahuluk ba ADB ne’ebé fó apoiu setór enerjia iha Timor-Leste.

“Inisiativa ne’e ho objetivu atu moderniza setór enerjia,” Ministru Rui Gomes, hateten liuhosi diskursu iha ámbitu selebrasaun akordu iha Auditorium Ministériu Finansa (MF), Aitarak-laran, segunda ne’e.

Notísia relevante: MOP submete pedidu asesu fundu empréstimu atu moderniza liña eletrisidade

Tuir Ministru, parte modernizasaun setór enerjia maka liuhosi instala 140.000 smart meters, distribui kartaun pre-pagu ajuda uma-kain sira iha munisípiu 12 hodi jere uzu eletrisidade no sei instala sistema automatizasaun distribuisaun liña enerjia ida hodi mellora rede elétrika no instala transformadór distribuisaun hamutuk 30 hodi redús karga ne’ebé todan.

“Projetu ne’e sei loke kampu traballu ba feto iha setór enerjia liuhosi fó formasaun ba uma-kain sira, liuliu seguransa elétrika no uzu eletrisidade ne’ebé produtivu no iha sorin seluk Governu sei aloka millaun $15 liuhosi Fundu Infrastrutura atu finansia reabilitasaun distribuisaun rede elétrika no konstrusaun edifísiu rejionál 12,” Ministru afirma.

Atu moderniza setór enerjia presiza halo investimentu, tanba ne’e Governu identifika katak, em vez de tau todan ba Fundu Petrolíferu, opsaun seluk mak rekorre ba empréstimu konsesionál, ho funan kiik, ho períodu de karénsia no amortizasaun tinan naruk, kompara ho retornu hosi investimentu Fundu Petrolíferu.

“Polítika VIII Governu Konstitusionál mak kontinua halo aprosimasaun ba Instituisaun Finanseira Internasionál atu hetan empréstimu konsesionál ka empréstimu baratu ho funan kiik, ho objetivu atu finansia investimentu infraestrutura ne’ebé fó impaktu ba kresimentu ekonómiku iha rai-laran no garantia sustentabilidade Fundu Petrolíferu,” Ministru Rui Gomes dehan.

Retornu investimentu Fundu Petrolíferu iha setembru 2021 atinje ona 4,87% kada tinan, kompara ho kustu empréstimu konsesionál 2% de’it kada tinan.

Nune’e, Governu konsidera empréstimu ho montante millaun $35 hanesan empréstimu baratu ho ninia períodu maturidade tinan-15 no períodu karénsia tinan-lima.

Iha biban hanesan, Prezidente Konsellu Administrasaun EDTL, E.P, Paulo da Silva, espera hafoin preparasaun hotu bele ona hahú implementa projetu ne’e.

“Projetu ne’e, ninia efetividade hafoin loron-90, tanba ne’e maka ADB sei halo preparasaun administrativamente, rekrutamentu, no prosesu aprovizionamentu atubele hahú daudaun, atu nune’e hafoin loron ne’ebé determina bele implementa ona. Projetu ne’e inklui kapasitasaun funsionáriu EDTL, kona-ba tau-matan ba sistema modernizasaun atu nune’e fasil kontrolu kuandu iha avaria ruma tanba sei estabelese mós sentru kontrolu rede transmisaun automátika, ne’ebé torre ruma falla téknika sira deteta kedas,” nia akresenta.

Notísia relevante: Governu Deside EDTL Sai Empreza Públika

Tuir Responsável empreza estatál ne’e, sistema modernizasaun ne’e ajuda garante kualidade intervensaun rápida no mós jere utilizasaun enerjia di’ak liu.

EDTL, E.P harii liuhosi Dekretu-Lei númeru 29/2020, ho ninia objetivu prinsipál atu hasa’e kualidade servisu, relasiona ho funsionamentu enerjia elétrika ba territóriu laran tomak, aumenta rede fornesimentu no aplika prátika di’ak ne’ebé liga ho operasaun rekolla reseita ba kofre Estadu.

Ho kriasaun Empreza Públika ne’e, Governu hakarak dudu Reforma Institusionál iha setór enerjia, ho objetivu atu atinji auto-sustentabilidade, katak sei la depende ba transferénsia osan Orsamentu Jerál Estadu (OJE).

Daudaun ne’e, asesu ba servisu distribuisaun enerjia eletrisidade ne’ebé di’ak sai hanesan problema boot ida tanba kauza perda distribuisaun enerjia eletrisidade komersiál ne’ebé ultrapassa 50% hosi enerjia eletrisidade ne’ebé EDTL fornese, tanba ne’e Governu konsidera presiza mudansa fundamentál, liuliu iha forma atu sura no selu konsumu enerjia eletrisidade.

Jornalista : Antónia Gusmão

Editora      : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!