MALIANA, 12 setembru 2023 (TATOLI)-Segundu Vise Prezidente Parlamentu Nasionál (PN), Alexandrino Afonso Nunes, hateten atu prevene no kombate atividade tranzaksaun ilegál iha área fronteira entre Timor-Leste no Indonézia ninia solusaun ida maka tenke re-ativa merkadu tradisionál iha fronteira ne’ebé antes ne’e, nasaun rua estabelese ona.
Segundu Vise Prezidente PN hato’o asuntu ne’e bainhira hamutuk ho Komisaun A trata asuntu Justisa no Konstituisional halo fiskalizasaun servisu ba Autoridade Munisípiu Bobonaro, Diretór Delegasaun Territoriál no servisu munisipál sira iha munisípiu Bobonaro, kuarta ne’e.
“Negósiu ilegál sira ita-nia sidadaun sira moris ho ida ne’e, sira kuandu ilegál ona ne’e kontra lei maibé munisípiu nia hanoin ba ida ne’e oinsá? ba oin atu ita-nia povu ki’ik sira labele sai uluk ezemplu iha merkadu fronteira ita tuur hamutuk para sasán sira ne’e tama ho legál depois ita bele hetan reseita hosi ida ne’e,”Nia hateten iha salaun Administrasaun Munisípál Bobonaro.
Notísia Relevante:Deputadu CNRT husu Governu funsiona merkadu fronteira Mota-Masin
Nune’e mós Xefe Bankada CNRT iha Parlamentu Nasionál, Deputadu Duarte Nunes, reforsa Komisaun A sei halo konsultasaun ho autoridade Munisípiu, líder komunitária, komunidade sira iha liña fronteira atu oinsá kria lei ruma nune’e sidadaun iha rai rua bele la’o ba mai ho legálmente hodi hametin liután relasaun fámilia.
“Ita hosi ne’e bele ba ho kartaun maibé tenke kontroladu hanesan uluk ita halo tia Border Pass, ida ne’e ita atu hadiak sira-nia moris tanba ita nasaun mak keta maibé familia hela sira hosi ne’e ba hola feto iha sorin,tama ilegál bá ema kaer mais ba nafatin entaun ita presiza haree buat ida ne’e para sira hakmatek,”Nia hateten.
Reprezentante povu hosi Partidu CNRT ne’e mós husu ba Autoridade Munisípiu Bobonaro atu halo avaliasaun vantajen no desvantajen hosi rezultadu implementasaun polítika Bordes Pass ne’ebé maka nasaun rua ne’e implementa ona iha pasadu.
Hatan ba pedidu ne’e, Prezidente Autoridade Munisípiu Bobonaro, Ernesto de Oliveira Barreto, informa iha tinan kotuk, Embaixadór Indonezía iha Timor-Leste, Okto Dorinus Manik, hala’o ona vizita ida iha merkadu tradisionál ne’ebe maka parte rua estabelese ona iha Turiskain Indonézia no Mozon Timor-Leste maibé funsionamentu merkadu ne’e sei paradu to’o ohin loron.
“Embaixadór dehan sei ba halo reuniaun iha Jakarta, ha’u lahatene reuniaun ne’e halo ona ka seidauk, maibé hakarak ka lakoi merkadu tradisionál ne’e tenke kria tanba ema lor-loron ka’er ema ho ho sigaru karreta truk nakonu rezulta osan lakon hotu, maibé sira la tauk ba nafatin,”Nia informa.
Autoridade munisipál ne’e rekoñese atividade ilegál daudaun ne’e kontinua la’o maka’as iha liña fronteira, kazu ne’e akontese tanba nesesidade bázika maka obriga komunidade sira tenke hala’o duni tranzaksaun ilegál ne’e maske sira konsiente katak kontra lei.
Nia hatutan Polisia Patrullamentu Fronteira (UPF) no Komando PNTL munisípiu Bobonaro lorloron sempre kaptura no detein sidadaun sira ne’ebé sosa sigaru no sasán seluk hosi Indonézia lori mai Timor-Leste.
“Sira fulan-fulan la forma banku depois sira halo lia feto-san, umane, fó oan sira ba eskola ne’e uza osan sira ne’e, maibé la signifika prezidente autoridade mak halo sira ilegál kaer ne’e kaer nafatin,” nia dehan.
Atu prevene tranzaksaun ilegál sira iha liña fronteira maka autoridade munisipál ne’e husu ba Governu Konstitusionál dasiak atu komunika no koordena ho governu Indonézia hodi re-ativa fila-fali funsionamentu merkadu sira iha fronteira.
“Se laiha (merkadu trandisional fronteira-red) ita bele tiru mate mós sira dehan mate-mate bá duké ha’u osan laiha fó oan ba eskola, han ba halo lia di’ak liu ha’u mate,tanba ita-nia ema sira ne’e uza istilah ida ne’e,” nia argumenta.
Notísia Relevante:Embaixadór Indonézia-PAM Bobonaro diskute re-ativa merkadu tradisionál iha fronteira
Jornalista: Sergio da Cruz
Editór: Agapito dos Santos