DILI, 18 setembru 2023 (TATOLI)—Vise-Prezidente Ezekutivu Asuntu Explorasaun no Dezenvolvimentu empreza petrolífera Woodside Energy, Andy Drummond, segunda ne’e, hasoru malu ho Ministru Petróleu no Rekursu minerál, Francisco da Costa Monteiro, hodi ko’alia kona-ba dezenvolvimentu Greater Sunrise.
Iha biban ne’e, Vise-Prezidente Ezekutivu empreza defende atu avansa ho estudu viabilidade foun ba dezenvolvimentu projetu kampu petrolíferu Greater Sunrise.
“Ami apresia pozisaun Governu Timor-Leste ba ninia povu liga ho Greater Sunrise. Iha tinan kotuk, ami sujere estudu, hanesan hare ba selesaun konseitu oin-oin ho ninia foku haree liubá opsaun Gás Naturál Likifeitu (LNG, sigla inglés) sira, maibé ida-ne’e sedu liu atu ko’alia kona-ba rezultadu molok halo estudu viabilidade,” Andy Drummond hateten iha edifísiu Ministériu Petróleu no Rekursu Minerál (MPRM), Farol.
Notísia relevante : Laiha dalan halo estudu viabilidade foun ba dezenvolvimentu Greater Sunrise
Empreza Woodside Energy nu’udar operadór ida iha konsórsiu projeitu Greater Sunrise serbisu hamutuk ho Governu Timor-Leste hodi haree kona-ba estudu viabilidade foun.
“Ami konsege ultrapasa diskordánsia sira no antes ne’e, Timor GAP, E.P, Osaka Gas, no ami-nia parte aliña ho estudu viabilidade foun. Nune’e, ami sei ko’alia hodi kontinua diskusaun no halo revizaun kona-ba buat hirak ne’ebé nesesáriu ba estudu refere,” nia akresenta.
Tuir Vise-Prezidente presiza iha estudu viabilidade foun hodi hare ninia opsaun sira tuir mai.
Iha biban hanesan, Ministru Francisco Monteiro, nota katak empreza Woodside Energy fó importánsia tebes ba projetu Greater Sunrise. Tanba ne’e maka iha hasoru malu ne’e partilla hanoin sira hodi dudu prosesu, liu-liu estudu hotu ne’ebé karik nesesáriu.
Kona-ba Kontratu Fahe Produsaun (PSC-Production Sharing Contract) hanesan dokumentu ida importante hodi permite estudu ne’ebé Woodside hakarak hamutuk ho konsórsiu sira halo hodi bele la’o tuir enkuadramentu sira ne’ebé mak iha.
“Woodside no Governu Timor-Leste diskute dinámika foun ne’ebé Woodside iha hodi nune’e bele hamutuk ho Governu bele serbisu ho transparante atubele finaliza estudu sira ne’ebé mak nesesáriu hodi ikus mai ita bele deside kadoras Greater Sunrise ne’e tuir sira-nia perspetiva tenke haree lai estudu sira ne’ebé planeia atu halo, ne’ebé Governu partilla ona polítika kona-ba kadoras mai Timor-Leste,” nia esplika.
Governante ne’e dehan, liga ho estudu nesesáriu sira ne’ebé planeia atu halo, estudu tékniku balun ne’e uluk Governu halo ona ninian ketak, daudaun ko’alia hela ho Woodside ne’ebé hamutuk ho join venture sira hodi halo estudu ida hodi bele utiliza estudu ida de’it.
Governante ne’e haktuir, Timor-Leste iha tinan 2024 presiza akordu nesesáriu sira, nune’e permite Timor-Leste iha ona desizaun ida kona-ba úniku konseitu ba dezenvolvimentu Greater Sunrise.
“Hosi perspetiva Governu Timor-Leste nian, úniku konseitu ne’ebé atu halo ba dezenvolvimentu Greater Sunrise ne’e maka kadoras dada mai Timor-Leste, ne’ebé ami (Governu no Woodside) kompromete malu ona katak ami sei koordena malu didi’ak hodi fahe informasaun di’ak, nune’e to’o iha fin tinan oin bele iha desizaun ida. Hodi nune’e, ekipa téknika sira halo serbisu maka’as atu iha tinan 2027 ne’e sé buat hotu la’o di’ak ita bele komesa konstrusaun,” nia adianta.
Estadu Timor-Leste liuhosi Timor GAP, E.P hola parte ona iha konsórsiu Greater Sunrise, ho partisipasaun maioria reprezenta 56,56%, Woodside (operadora) 33,44% no Osaka Gas 10%.
Jornalista : Antónia Gusmão
Editora : Julia Chatarina