DILI, 13 dezembru 2023 (TATOLI)—Ministru Agrikultura, Pekuária, Peskas no Floresta, Marcos da Cruz, klarifika katak, Governu liuhosi Diresaun Nasionál Kuarentena no Bioseguransa (DNCB, sigla portugés), la bandu sidadaun atu importa ai-funan, maibé tenke tuir regra.
“Kuandu la tuir kritériu bioseguransa ninian labele hatama duni, hanesan hatama ai-funan, se ema sira hatama sasán ne’e mai iha dokumentu hanesan export permit, halo tratamentu ona, tau iha fatin di’ak, ne’e imposível Kuarentina sira atu bandu,” Ministru hateten iha resintu Parlamentu Nasionál, kuarta ne’e.
Ministru Marcos ko’alia asuntu ne’e relasiona ho importadór balun kestiona tanba Kuarentena la fó tama ai-funan iha Aeroportu Comoro.
Governante ne’e dehan, serbisu hotu ne’ebé Governu halo tenke bazeia ba lei, tanba ne’e funsionáriu no diretór sira iha Kuarentena mós serbisu tuir lei, nune’e bainhira sasán tama la tuir regra, maka tenke hapara tanba Kuarentena nia funsaun atu proteje nasaun hosi moras sira hosi rai-li’ur.
Notísia relevante : Dekretu-Lei kona-ba saúde animál no kuarentena aprovadu
Ministru konsidera, funsionáriu Kuarentena sira hanesan guarda ne’ebé koloka iha pontu entrada hodi asegura nasaun hosi moras rai-li’ur.
“Tanba bainhira ita lori sasán mai mak ita fó fali moras ba ita-nia sidadaun, ne’e labele. Ne’ebé bainhira Kuarentena la autoriza ne’e tanba la priense kritéria, tanba tékniku sira ne’ebé serbisu, sira estuda kona-ba área ne’e,” nia akresenta.
Nia dehan, importasaun ai-funan tenke tuir regra no kumpre import permit, tenke iha dokumentu hosi nasaun orijen hodi prova katak ai-funan ne’e halo ona fumigasaun no la lori moras.
“Maibé iha ai-funan balun, tuir ema relata mai ha’u katak ai-funan sira ne’e la hamoos didi’ak, balun nehek iha, hela no balun tau iha kaixa sabraut de’it, ne’ebé mai iha aeroportu ne’e hanesan tiha fali merkadu ai-funan, ne’ebé ida-idak rai ninian, tanba ne’e tékniku sira haree iha sinál balun la seguru ba ita-nia nasaun, entaun la permite,” governante ne’e klarifika.
Nia reforsa tan katak, iha mandatu IX Governu hakarak implementa regra ho loloos, tanba la kleur tan Timor-Leste adere ba Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK) no sai membru Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN, sigla inglés).
“Kuarentena ne’e tenke kontrola sasán sira ne’ebé tama mai no sasán sira ne’e tenke saudável, la lori moris. Nune’e mós sasán ne’ebé lori bá rai-li’ur tenke asegura katak la kontaminadu ho moras, nune’e labele afeta ba ema-nia sidadaun”, nia fó hanoin.
Jornalista : Antónia Gusmão
Editora : Julia Chatarina
