DILI, 18 marsu 2024 (TATOLI)—Adjuntu Diretór Eskola Ensinu Sekundáriu Jerál (ESJ) 4 Setembru UNAMET Balide, Alexandre da Costa Belo, hateten Governu liuhosi Ministériu Edukasaun (ME) hapara profesór kontratadu iha 2023 ne’e, difikulta elaborasaun matéria ba ezame períodu dahuluk ne’ebé tuir planu sei realiza iha 01 abríl 2024.
Notísia Relevante: Sala-de-aula ida akumula estudante 60-resin difikulta ezame períodu dahuluk
Nia hateten, kona-ba ezame periódu dahuluk iha kinta (14 marsu 2024) ne’e, halo ona enkontru hodi ko’alia kona-ba preprasaun ba ezame ne’e, no iha difikuldade mak profesór ne’ebé eskola refere kontratu ne’e hapara tiha iha 2023 ne’e
“Ita halo enkontru kona-ba preparasaun ba elaborasaun matéria ezema periódu dahuluk nian, soké ami iha difikuldade mak profesór ne’ebé ME hapara nia kontratu ne’e, to’o agora laiha ema ida mak substitui fali materia ne’e,” Adjuntu Diretór Eskola Ensinu Sekundáriu Jerál (ESJ) 4 Setembru UNAMET Balide ne’e hateten ba Agência Tatoli iha nia kna’ar fatin, Balide.
Nia hatutan, ho difikuldade menus profesór ne’e, profesór permanente sira kuandu iha oras mamuk hanorin maibé seidauk to’o mak hanesan materia tetún, teknolojia multimedia nian ne’ebé durante ne’e mamuk.
“Ami husu ministériu aumenta tan profesór 16 hodi bele kompleta no normaliza aula ne’e. Ida-ne’e sei afeta ba ezame ida agora ne’e, tanba menus profesór no aula la’o, entaun konserteza sei prezudika ba ezame ne’e. Maibé, ida-ne’e ami hein de’it desizaun hosi ministériu tanba matéria ne’ebé profesór laiha ne’e oinsá mak mai atribui ba valór estudante sira,” nia dehan.
Aleinde ne’e, nia dehan, kuaze fulan ida prosesu aprendizajen labele la’o liuliu estudante désimu anu hosi turma V to’o IX nian no aumenta tan ho désimu primeiru anu, turma um to’o tres ne’e, tanba udan monu-rai ne’e hamosu inundasaun ne’ebé afeta ba sala-de-aula ualu (8) ne’ebé labele utiliza hala’o prosesu aprendizajen.
“Estudante sira-ne’e labele aproveita prosesu aprendizajen tanba ita-nia sala-de-aula ualu (8) mak afeta hosi inundasaun. Inundasaun ne’e la’ós irresponsabilidade hosi ami eskola ne’e, maibé impaktu hosi intupidu hosi dalan públiku ne’e, tanba bee ne’ebé tun mai la’ós tuir nia dalan ba kraik ne’ebá. Maibé, bee dulas aan fali iha oin no nia tenke sa’e hosi bee-dalan ne’e, nia taka iha sala-de-aula ne’e,” nia dehan.
Profesór ne’e hateten, kona-ba asuntu ne’e estrutura eskola ne’e hato’o ona ba parte relevante atu haree maibé parte Ministéiru Edukasaun hateten tempu badak sei mai haree maibé seidauk mai haree.
“Entaun, ami avizu ba profesór sira katak tempu udan estudante ne’ebé sala-de-aula bee tama ne’e hamutuk ho sala normál sira seluk. Depois hein bee maran mak bele uza fali sala-de-aula ne’e,” nia dehan.
Sala-de-aula normál ne’e hamutuk 26, maibé sala-de-aula ualu mak afeta ba inundasaun mak sala-de-aula18 de’it mak ativa hodi uza ba prosesu aprendizajen nian.
“Ho profesór ne’ebé menus ne’e, loron-loron abandona aula lubuk ida. No, ami presiza profesór tanba ida sala-de-aula balun mamuk no ita husu fali profesór seluk mak hanorin fali,” nia hateten.
Totál estudante iha eskola ne’e hamutuk 3.000 no profesór iha 116, maibé iha balun ne’ebé mak kontratu termina iha 31 dezembru 2023 mak profesór sira hela de’it 103.
Estudante désimu segundu anu, Divania Borges, hateten tempu udan afeta inundasaun ba prosesu apendizajen ba estudante désimu anu.
“Kuandu tempu udan ne’e, bee sempre tama ba eskola laran no konserteja ami labele iha aula no hein bee maran mak ami foin kontinua fali prosesu aprendizajen,” nia dehan.
Daudaun ne’e, estudante désimu anu sira labele halao prosesu aprendizajen tanba udan-been tama to’o nalihun iha karteira eskolár nia ain no tuur la di’ak.
Tanba ne’e, husu ba ministériu edukasaun tau tau matan ba problema ne’e tanba bele prezudika mós ba ezame primeiru periódu ida-ne’e.
“Ho ida-ne’e, ha’u sente triste tanba ami labele hala’o ami-nia prosesu aprendeizajen bainhira udan. Ida-ne’e mós bele prejudika ba ezame nasionál primeiru períodu,” nia hateten.
Jornalista : Osória Marques
Editór : Cancio Ximenes
