DILI, 19 marsu 2024 (TATOLI)–Ministra Edukasaun (ME) liuhosi Diretór Dirasaun Nasionál Ensinu Sekundáriu Jerál, Benjamin Fernandes, hateten iha tinan 2022 ne’e ensinu sekundáriu Tékniku Vokasionál rekonverte ba eskola ensinu sekundáriu jerál, tanba estudante timoroan maiória la interrese asesu ba eskola ensinu Tékniku Vokasionál (TEKVOK).
“Tanba ita hatane katak mundu ne’e avansa ho eskola TEKVOK ne’e, maibé ita Timor-Leste pelu kontráriu, tanba estudante laiha vontade hodi asesu ba TEKVOK ne’e. Tékniku ne’e mundu presiza, maibé iha Timor-Leste estudante ladún iha interrese,” nia hateten ba Agência Tatoli, iha nia kna’ar fatin, Vila Verde, segunda ne’e.
Tanba ne’e, atu halo konkluzaun katak iha Timor-Leste ne’e estudante asesu tékniku vokasionál laiha vontade, maibé iha rai-li´ur hanesan iha Filipina ne’e ema ko’alia barak liu mak eskola tékniu vokasionál.
“Entaun, tuir observasaun katak rekursu ba tékniku mak seidauk di’ak. Ida-ne’e ita mós rekoñese materiál ne’e ita tau orsamentu ne’e fasil no ita bele sosa maibé rekursu umanu, ne’e buat ne’ebé defísil,” nia dehan.
Tanba ne’e, iha 2016, eskola sekundáriu hamutuk 11 mak halo konverte ba iha ensinu tékniku vokasionál. Depois, iha 2022 ne’e, eskola ualu mak rekonverte fali ba sekundáriu jerál mak eskola ida iha Fohorem, Zumalai nian, Fatuhudo Ainaro, Manufahi nian ne’e eskola Borja da Costa iha Betano, Manatuto mak eskola ida Soibada nian no ida tan mak Eskola númeru 3 Bobonaro no Eskola Raikalan Ainaro.
Agora ne’e, konverte mak tékniku vokasionál mai fali sekundáriu jerál mak easkola ida iha Metinaro, ida seluk mak iha Cailaco no Lauana Letefoho Ermera nian.
“Problema ne’e hanesan ne’e, bainihira eskola tékniku vokasionál ida konverte ba eskola Sekundáriu Jerál ne’e tanba estudante barak mak ladún gosta, entaun estudante hahú menus. To’o ikus tenke rekonverte fali tanba hakarak lakohi tenke, ita-nia Estadu harii uma barak no estudante menus inklui fasilidade la to’o, entaun dalan mak tenke rekonverte. Ida-ne’e akontese iha 2023 nian,” nia dehan.
MHafoin rekonverte, nia hateten, realidade ne’ebé iha mak estudante barak mak asesu ba eskola sekundáriu jerál.
Husu kona-ba regra rekonverte, nia hatán, dehan iha despaixu ministeriál ne’ebé kuandu rekursu umanu no fasilidade eskolár menus, entaun eskola refere bele konverte no rekonverte fali.
“Agora ko’alia kona-ba rekursu umanu, ita tenke presiza iha ema ne’ebé iha koñesimentu no kapasidade mak bele hanorin. Tanba, buat ne’ebé ita identifika iha eskola balun ne’ebé komputadór aat tiha de’it, tanba laiha rekursu umanu ba área ne’e,” nia dehan.
Diretór Eskola Ensinu Sekundáriu Jerál Prezidente Nicolau Lobato iha Soibada-Manatuto, Joanico Ulha da Costa, hateten tinan ida-ne’e remata ona Eskola Tékniku Vokasionál ho totál estudante hamutuk 25, nune’e iha tinan ida-ne’e eskola TEKVOK ensera no avans afali ho eskola Ensinu Sekundáriu Jerál.
“Ami-nia eskola Tékniku Vokasionál (TEKVOK) nian iha estudante 25 mak sei aprende hela iha sekundáriu jerál. Ne’ebé sira-nia faze ida halo Formasaun Kontestu Traballu (FCT) ne’e liu tiha ona. Agora, ami tama iha faze elaborasaun provatidaun professionál katak estudante hakerek sira-nia relatóriu finál ne’e para aprezenta iha segundu semana fulan-setembru tinan ne’e,” nia hateten.
Diretór Servisu Edukasaun Munisípiu Manatuto, Patracío da Crus Quintao, hatete eskola Ensinu Sekundáriu Tékniku Vokasionál Soibada konverte ona ba Ensinu Sekundáriu Jerál halo tinan tolu ona, maibé sei iha estudante tékniku vokasionál ne’ebé tinan ne’e ensera ona sira-nia estudu.
“Razaun tanba eskola tékniku vokasionál ne’e estudante ladún iha vontade inklui menus profesór no fasilidade eskolár. Aleinde ida-ne’e estudante nia inan-aman mak rekomenda atu muda eskola TEKVOK ne’e tanba ami-nia oan sira la gosta,” nia dehan.
Jornalista : Osória Marques
Editór : Cancio Ximenes
