DILI, 17 maiu 2024 (TATOLI)—Xefe bankada CNRT, Duarte Nunes, husu Governu atu submete lalais ona kandidatu komisáriu Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC, siglá portugés) mai iha Parlamentu Nasionál (PN) hodi bele tau ajenda ba votasaun iha plenária, tanba tinan ida resin ona CAC laiha ninia komisáriu.
Notísia Relevante: PN hein Governu pronunsia kandidatu komisáriu CAC
“Tuir regra no lei, bainhira iha ona lei foun Governu mak tenke haruka mai. La presiza ami husu tan tanba lei iha ona, ne’ebé ami hein de’it. Iha semana liu-bá, iha ona publikasaun iha jornál repúblika (alterasaun lei CAC ne’ebé promulga ona), agora hein Governu liuhusi reuniaun Konsellu Ministru haruka naran ida mai,” nia hateten ba jornalista sira iha resintu Parlamentu Nasionál, sesta ne’e.
Antes ne’e Governu haruka ona kandidatu lista úniku ba komisáriu CAC, nia hateten, atu troka ka mantein ne’e kompeténsia Governu nian maibé lei fó dalan Governu hato’o mai PN no PN haree no tetu hodi ajenda ba plenária halo eleisaun.
Tanba ne´e, nia husu Governu atu haruka ona naran kandidatu komisáriu CAC mai órgaun lejislativu ne’e hodi bele ajenda ba eleisaun, tanba tinan ida-resin ona CAC laiha ninia komisáriu.
Enkuantu iha hafoin reuniaun líder bankada parlamentár iha 16 Maiu 2024, Sekretária Meza Parlamentu Nasionál (PN), Virgínia Ana Belo, hateten PN hein Governu pronunsia kandidatu komisáriu CAC.
Antes ne’e Governu hato’o ona kandidatu komisáriu CAC ho lista úniku mai PN, maibé kontinua laiha konsensu entre bankada sira, nune’e Governu aprezenta alterasaun daruak hosi lei númeru 8/2009, loron 15 Jullu, CAC, ho ida ne’e PN halo ona aprovasaun iha finál globál no haruka ba Prezidente Repúblika promulga ona.
Tanba ne’e, PN hein Governu pronúnsia fila-fali mantein kandidatu ida antes ne’e aprezenta ona ka sei troka fali kandidatu seluk hodi bele submete mai iha PN.
“Seidauk, ami espera ohin (reuniaun líder bankada) pronúnsia, maibé Vise Ministru asuntu Parlamentár la marka prezensa (iha enkontru líder bankada ohin), nune’e Parlamentu hein,’’ Sekretária Meza Parlamentu Nasionál (PN), Vírgina Anabelo, hateten ba jornalista sira hafoin reuniaun líder bankada iha sala konferénsia Parlamentu, kinta ne’e.
Antes ne’e, iha 22 abríl, PN liuhusi reuniaun plenária aprova alterasaun daruak hosi lei númeru 8/2009, loron 15 Jullu, Komisaun Antí-Korrupsaun (CAC, siglá portugés) iha finál globál ho votu afavór 37, kontra no abstensaun 0.
Tuir testu orijinál ne’ebé Governu aprezenta ba alterasaun hosi lei númeru 8/2009, loron 15 jullu, hanesan iha artigu 7 númeru 1 katak komisáriu designa husi Parlamentu Nasionál, liuhusi proposta Governu, ho maiória absoluta husi Deputadu, no toma pose perante husi Prezidente Parlamentu Nasionál.
Artigu 11 iha alínea g), ezonerasaun, aprova husi maiória absoluta husi deputadu, liuhusi fundamentu husi Primeiru Ministru, iha kazu violasaun obrigasaun husi komisáriu dekorente iha lei, no iha númeru 9 ne´e iha kazu sesaun mandatu ho termu mezmu, komisáriu mantein ninia funsaun to’o pose titulár foun.
Iha diskusaun espesialidade ne’e deputadu sira aprezenta proposta alterasaun ida ba artigu 11 husi testu orijinál ba proposta alterasaun ne’e, hodi armoniza liafuan balun.
Entretantu, iha diskusaun no votasaun alterasaun lei CAC ne’e, Deputadu husi bankada opozisaun FRETILIN ho PLP la partisipa.
Antes ne’e, Komisáriu CAC sesante, Sérgio Hornai da Costa, ninia mandatu ramata iha loron 21 janeiru 2023, ne’ebé to’o agora seidauk iha naran foun okupa kargu ne’e tanba laiha konsensu entre Deputadu bankada Governu no opozisaun.
Liuhusi reuniaun líder bankada PN, konsege halo ona ajenda dala-neen hodi diskute kona-ba naran Komisáriu ne’ebé Governu propoin ona, maibé tanba razaun téknika ka kórum la to’o mak la konsege realiza to’o agora.
Iha loron 19 fevereiru, Governu haruka ona Rui Pereira dos Santos nia naran ba PN, nu’udar kandidatu úniku ba Komisáriu CAC.
Jornalista : Nelson de Sousa
Editór : Cancio Ximenes