DILI, 19 dezembru 2024 (TATOLI)—Prezidente Konfederasaun Sindikatu Timor-Leste (KSTL), Almerio Vila Nova, sente triste tanba Governu seidauk bele aprova saláriu minimu ba traballador sira iha Timor-Leste.
“Primeiru ami sente triste. Iha tinan ida-ne’e, Governu kontinua ignora situasaun moris traballadór sira-nia moris, tanba problema inflasaun aas. Governu aprova atu traballador hetan protesaun, labele iha inflasaun merkadu nia okos, insentiva ema atu servisu,” nia lamenta.
Nia esplika, proposta ba aumenta saláriu traballadór sira-ne’e Konsellu Nasionál Traballu aprezenta ona ba iha Konsellu Ministru. Proposta ne’e liuhosi konkordansia entre parte Governu, reprezentante traballadór no reprezentante empregadór mak Kámara Komérsiu Indústria Timor-Leste signigfika laiha problema, bele avansa ho montante ida-ne’e maibé infelizmente to’o fali iha Konsellu Ministru la pasa, ida-ne’e mak halo ema hotu triste.
“Loloos ne’e Konsellu Ministru halo de’it apresiasaun de’it, tanba parte tolu aseita ona. Parte sira konkonrda ona, agora ita-nia Governu sente todan iha parte ne’ebé. Proposta ne’e bazeia ba iha rezultadu peskiza ne’e mak ita aprezenta ba, Governu laiha razaun atu halo estudu foun. Ezetu aprova ona mak vida karun nafatin, ita bele halo estudu peskiza foun ida,” nia dehan.
Deklarasaun Governu nian labele sai retorika de’it no ignora nafatin, maibé tenke sai realidade hodi ema bele hadi’a moris.
“Ami-nia haree Governu halo retorika de’it, ko’alia de’it no nunka realiza iha tinan barak nia laran. Husi Governu Konstitusionál da-ualu (8) mai to’o agora ne’e, Governu deklara iha Parlamentu Nasionál tenke realiza kompromisu ida-ne’e iha tinan oin no espera Governu realiza ida-ne’e,” nia dehan.
Governu presiza kria departamentu ba asuntu traballadór migrante iha SEFOPE
Aleinde ne’e, Prezidente Konfederasaun Sindikatu Timor-Leste (KSTL), Almerio Vila Nova, husu ba Governu atu kria departamentu iha Sekretária Estadu Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE) kona-ba trata asuntu protesaun ba traballadór migrante iha nasaun no estranjeiru.
“KSTL husu ba Governu atu kria kondisaun no lei espesifiku ba protesaun traballadór estranjeiru iha Timor no kria departamentu ida iha Sekretária Estadu Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE) nia laran ne’ebé mak tau matan ba iha asuntu migrasaun nian iha rai-laran no rai-li’ur. Tanba, ita-nia ema barak mak ba servisu iha rai-li’ur. Ita-nia traballadór timoroan ne’ebé servisu iha rai-li’ur ne’e hanesan migrante iha ema-nia rai atu sira hetan protesaun, respeitu no dignidade. Entaun, ita mós merese kria kondisaun no estranjeiru ne’ebé servisu iha ita-nia rai mós hetan tratamentu ho dignidade mós,” Prezidente Konfederasaun Sindikatu Timor-Leste (KSTL), Almerio Vila Nova, hato’o apelu ne’e ba Agência TATOLI nakait ho loron internasionál migrante ne’ebé mundu selebra kada tinaniha 18 dezembru.
Tanba, nia dehan, ema hotu lakohi traballadór timoroan sira-ne’ebé servisu iha rai-li’ur ne’e hetan traballu la dignu no la justu ba sira.
“Ami rona no hatene katak iha unidade ba asuntu ida, presiza departamentu atu politikamentu servisu ho di’ak,” nia dehan.
Nune’e, nia husu atu Governu kria lei espesifiku ba protesaun traballadór sira-ne’ebé hetan tráfiku umanu no traballu forsadu.
“Asuntu kona protesaun ne’e ita fó protesaun legál ba sira, bainhira iha disputa ruma tanba sira iha risku liu ba iha vitima violensia no asediu iha servisu fatin hanesan traballu forsadu no tráfiku umanu ba servisu. Ita-nia nasaun seidauk iha lei ne’ebé fó protesaun ba traballadór sira-ne’ebé vitima ba hahalok sira-ne’e,” nia hateten.
Nia esplika, migrante ne’e ema umanu ida-ne’ebé merese mós hetan protesaun ne’ebé kategoria ba grupu vulnerável. Iha Timor-Leste lei nú. 4/2024 ne’e fó protesaun mós hanesan ho traballadór lokál ne’e laiha diferensa.
Tuir nia, númeru ne’e boot tebe-tebes, ema barak mak sai hosi nia nasaun ba buka moris iha ema nia rai no estuda hodi hadi’a kualidade edukasaun no balun tanba funu no demokrasia relasiona ho loron mundiál migrantes nian ne’e
Nia relata, dadus globál migrante traballadór sira-ne’ebé namkari iha nasaun destinatariu sira hamutuk millaun 167.7 ne’ebé kompostu husi mane hamutuk millaun 102.7 no feto hamutuk millaun 64.9.
Jornalista : Jesuína Xavier
Editór : Cancio Ximenes
