DILI, 13 Janeiru 2025 (TATOLI) – Autoridade Munisípiu Dili (AMD) fahe sikulár ba loja-na’in, restaurante no kioske hamutuk 940 iha kapitál atu bá so’e lixu iha Tíbar, informa Xefe Departamentu Servisu Água no Saneamentu, Domingos Soriano dos Santos.
Sirkulár ne’ebé emite ba negosiante sira iha postu administrativu Vera Cruz, Cristo Rei, Dom Aleixo no Na’in-Feto ne’e ho objetivu mak atu evita empreza ka negosiante sira so’e fo’er iha kontentór lixu no iha fatin publiku sira iha kapitál.
“Sirkulár ne’e ba loja xinesa no timoroan hotu hanesan kioske no restaurante sira. Sira ne’ebé hetan ona ne’e hamutuk 940”, Domingos dos Santos dehan ba Tatoli, iha Matadouru, ohin.
Nia esplika katak sirkulár ne’e ho formatu ida ba loja sira hodi ba so’e fo’er iha Tíbar no hetan asinatura husi empreza ne’ebé toma konta lixu iha Tíbar. Sirkulár sira ne’e emite iha tinan kotuk.
Responsavel ne’e garante katak depoizde distribuisaun sikulár ne’e, AMD sei kontrola negosiante sira iha Tíbar hodi konfirma kona-ba lixu sira ne’ebé sira ba so’e. “Tanba AMD lahatene sira bá so’e ka la’e. Ita hein de’it kontrola iha Tíbar”, nia realsa.
Domingos dos Santos revela katak, iha fulan tolu de’it, lixeiru Tíbar akumula fo’er tonelada rihun 10-resin (Setembru tonelada 3847.93, Outubru 5341.99 no Novembru 5845.46).
“Ne’e ita konta fo’er hotu-hotu ne’ebé tama loron-loron ho karreta raut lixu husi empreza no karreta privadu bá iha ne’ebá. Tonelada rihun tolu resin kada fulan”, xefe departamentu ne’e reitera.
Nia salienta katak lixu sira ne’ebé tama iha Tíbar ne’e empreza sira raut ho manuál, maibé Pax mak raut ho karreta modernu. Empreza sira ne’ebé raut lixu ho manuál mak hanesan Labilay, Nelsis dan GSA (Gali Soares Araújo) no karreta modernu ka kompaktor husi AMD iha sia.
Bazeia ba rezultadu Levantamentu Rekolla Dadus kona-ba Jestaun Lixu Sólidu iha munisípiu Dili ba Redusaun Lixu Plástiku Tasi nian iha Timor-Leste, ne’ebé aprezenta ba Diretora Sentru Edukasaun no Informasaun Ambientál (CEIA), Ministériu Turizmu no Ambiente, Elisa Luisa Savita Pereira, katak kuantidade lixu iha Dili aumenta ona husi tonelada 190 kada loron iha 2015 ba tonelada 303 kada loron iha 2024.
“Presiza introdús no hadi’a liután medida oioin hodi hasoru aumentu lixu nian. Iha estimativa katak 26.7t/loron husi lixu plástiku resiklavel maka hamosu iha Dili (so 0.88t/loron ka 3.3% maka resikla)”, refere nota husi JICA ne’ebé Tatoli asesu.
Notísia relevante: Xefe suku Comoro husu komunidade soe lixu iha lixeira
Jornalista: Jesuína Xavier
Editora: Maria Auxiliadora