DILI, 13 janeiru 2025 (TATOLI)—Bankada Partidu Demokrátiku (PD) iha Parlamentu Nasionál (PN) sujere pontu lima ba Governu atu bele konsidera hodi hala’o despeju administrativu.
Notísia Relevante: Governu responde preokupasaun Deputadu ba despeju administrativu iha Fomentu II
Deputadu PD, António da Conceição “Kalohan’’, hateten despeju administrativu hanesan ne’e labele sai programa emerjénsia, ne’ebé membru Governu ida atua mesak maibé presiza asaun koordenada hodi envolve ministériu relevante atu hamutuk fó apoiu ba populasaun sira.
Tanba, nia dehan, mudansa ne’ebé halo fó impaktu sosiál boot ba komunidade nia moris, nune’e bankada PD hakarak alista impaktu sosiál ne’ebé afeta komunidade husi asaun despeju administrativu mak dahuluk povu lakon hela fatin no seluk tan.
“SEATOU presiza haree polítika ordenamentu sidade ida oinsá ne’ebé presiza hatuur iha planu ida ba dezenvolvimentu área urbana iha territóriu. Ita hotu hatene razaun tanba saida mak númeru populasaun iha Dili aumenta ba beibeik, nune’e bankada PD preokupa se desmobilizasaun ida-ne’e halo de’it intensaun sidade sai furak no la halo mitigasaun ba impaktu sosiál ne’ebé populasaun sira hasoru,” Deputadu, António da Conceição, hato’o liuhusi deklarasaun polítika iha reuniaun plenária PN, segunda ne’e.
Atu minimiza aumenta problema boot ba asaun sira iha future, nia hateten, bankada PD aprezenta hanoin balun atu Governu Konstitusionál da-sia (IX) konsidera hodi hala’o nafatin planu organizasaun sidade Dili, mak bankada PD sujere pontu lima hanesan;
Primeiru, bankada PD sujere atu Governu molok kontinua nia planu sobu uma muda populasaun, presiza estabelese ekipa konjunta ida hodi halo eviksaun no desmobilizasaun ba populasaun sira ho asaun sira organizadu no koordenadu.
Bankada PDS fó hanoin ida-ne’e tanba Governu da-sia iha Vise-Primeiru Ministru rua ne’ebé tutela ba área espesífika hanesan koordenadór asuntu ekonómiku no koordenadór asuntu sosiál.
Daruak, Governu mós iha liña ministeriál hanesan administrasaun estatál ne’ebé tutela ba autoridade munisipál, iha protesaun sívil ne’ebé tau matan bainhira iha dezástre no solidariedade sosiál no inkluzaun ne’ebé ezerse funsaun sosiál nian.
“Governu presiza estabelese ekipa konjunta ne’e hodi ida-idak hala’o nia kna’ar bainhira sobu uma ka muda populasaun husi fatin ida ba fatin seluk, inklui fila ba sira-nia munisípiu. Bankada PD lamenta ho atuasaun resente, tanba Governu la apreende husi situasaun sira-ne’ebé liu tiha ona bainhira muda ema husi hela fatin ba fatin foun,” nia hateten.
Tuir Kalohan, bankada PD lamenta ho funsaun obra públika nian iha despezu administrativu atuál hodi hatudu de’it ministru nia podér lori eskavadór ba dudu no baku rahun povu ki’ik nia uma, enkuantu ordenamentu sidade husik hela ema sira husi rai-li’ur mai halo konstrusaun temporáriu ho besi iha semana ida ka rua uma andar foun mosu bara-barak iha Dili laran.
Komérsiu ho SERVE lakon kontrolu hodi hala’o lei investimentu hodi regula investidór no komersiante sira-ne’ebé mai faan ho retallu hodi fó fatin ba dominasaun sidade husi grupu foun ne’ebé hahú invade nasaun ho naran investidór.
Datoluk, Bankada propoin Governu atu hahú halo revizaun ba planu estratéjiku hodi haree dezenvolvimentu iha nível munisípiu sira, atu nune’e bele iha serbisu no sirkulasaun osan iha munisípiu hodi evita urbanizasaun másiva no distribuisaun dezenvolvimentu fó mós benefísiu sira-ne’ebé hela dook husi sidade.
Daha’at, bankada mós propoin atu iha despeju administrativu sira hanesan foin daudaun lori mós administradór munisípiu no postu hola responsabilidade lori sira-nia povu fila.
Dalimak, presiza identifika sira-nia kondisaun ho didi’ak tanba uma-kain balun foun bele mós sira laiha fatin iha foho, nune’e nia husu Governu labele demora selu indemnizasaun ba povu sira bele inisía fali sira-nia moris iha fatin foun.
Notísia Relevante: PM Xanana: Komunidade ne’ebé hetan eviksaun iha direitu hetan indemnizasaun
Jornalista : Nelson de Sousa
Editór : Cancio Ximenes